Jan Stavast Reeks

Bij het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog verscheen vanaf de winter 1939/1940 een speciaal op de Duitse jeugd afgestemde brochurereeks onder de veelzeggende titel Kriegsbücherei der deutschen Jugend. Het initiatief ging uit van de Rijksjeugdleiding en het opperbevel van het Duitse leger. De boekjes werden geschreven door geroutineerde auteurs en oorlogsjournalisten. De veelkleurig getekende omslagen spraken tot de verbeelding en trokken de lezers meteen het verhaal in. Iedere brochure telde 32 bladzijden en enkele illustraties. De reeks kende een grote oplage en het effect ervan op de hoofdzakelijk mannelijke jeugd mag niet onderschat worden. Elk verhaal handelde over een koene en dappere oorlogsoperatie, een heroïsche actie achter de vijandelijke linies of een wonderbare ontsnapping. Uiteraard kwamen de Duitsers stelselmatig als overwinnaars uit de strijd. In de loop van 1943 werd een punt achter de reeks gezet. Wellicht als gevolg van de toenemende militaire nederlagen.

In Nederland verscheen tijdens de bezettingsjaren een gelijkaardige jeugdreeks onder de titel Jan Stavast Reeks. De reeks werd uitgegeven door Van Ditmar's Boekenimport maar een origineel Nederlands fabricaat zou het niet worden. Zoals u zelf kunt zien, geleek de reeks te zeer op de hierboven vermelde Kriegsbücherei... Ook het aantal bladzijden werd op 32 gehouden. Bovendien werden er slechts drie deeltjes door anonieme Nederlandse auteurs geschreven. De rest (minder dan honderd afleveringen) waren vertalingen uit het Duits. De eerste 23 nummers handelden over historische onderwerpen en bloedstollende verhalen over zeevaart, vreemde landen en bergbeklimmers. Pas vanaf nr. 24 deed
de oorlog zijn intrede.
Nu vraag ik mij af of er in bezet Vlaanderen ook een dergelijke reeks verscheen? Tot hiertoe heb ik hiervan geen sporen teruggevonden. Maar ik kan mij uiteraard vergissen. Nadere informatie is uiteraard welkom.
Lit.: Gerard Groeneveld, Hitlers jongste hoop: nazipropaganda voor de jeugd. Nijmegen, 2019.

Werken voor de toekomst

Aleksander Solzjenitsyn

Zopas zette ik een punt achter mijn biografisch opstel over Aleksander Solzjenitsyn (1918-2008). Het is bestemd voor het derde jaarboek Koude Oorlog (uitgeverij Aspekt). Hiermee sluit ik een periode in mijn leven af. Al van tijdens mijn 'Duitse' jaren volgde ik het werk en het leven van deze toch wel belangrijkste Russische schrijver van de 20ste eeuw. Tijdens de jaren 1973 tot 1984 kocht ik wekelijks Der Spiegel, waarna de stadsbibliotheek van Kortrijk op mijn aandringen een abonnement nam, wat een financiële verlichting voor me betekende. In dat blad stonden met de regelmaat van de klok artikels over en van hem te lezen. De uitgever ervan Rudolf Augstein was een van de weinige journalisten die steeds welkom was in zijn streng beveiligde woning in de Amerikaanse staat Vermont.
Ik verzamelde heel wat artikels over Solzjenitsyn en las zijn meeste boeken. Een dag uit het leven van Ivan Denisovitsj heeft toch de meeste indruk op me gemaakt; dat ik ook aan eenieder aanraad als ze maar een boek uit zijn oeuvre willen lezen.

Nederlandse Oostfronters

Zoals ieder jaar is het meinummer van het tijdschrift Historisch Nieuwsblad gewijd aan diverse aspecten uit de Tweede Wereldoorlog. In tegenstelling tot bij ons gaat het einde van de bezetting van Nederland in mei 1945 telkenjare gepaard met een reeks groots opgezette herdenkingen en toespraken. Telkens weer verschijnen er dan ook ettelijke boeken in verband met collaboratie en verzet. Zo bevat het pas verschenen nummer onder de titel 25.000 Verraders een flink artikel over de Nederlandse Oostfronters. Het stuk is gebaseerd op het boek van Evertjan van Roekel Veldgrauw dat eerlang zal verschijnen bij uitgeverij Unieboek/Spectrum. Ik kom er zeker nog op terug met een bespreking op doorbraak.be.

Mark Mazomer

Op 4 mei zal de Leuvense universiteit eindelijk nog eens een gerenommeerd historicus een eredoctoraat toekennen. Met de Britse historicus Mark Mazomer (°1958) bekroont de Leuvense Alma Mater een historicus die er gedurende zijn loopbaan niet voor terugschrok om non-conformistische paden te betreden. Na een baanbrekende studie over de Griekse mengelmoes-stad Saloniki, publiceerde hij in 1998 zijn baanbrekende boek over de donkere 20ste eeuw in Europa, waarin hij vertrok vanuit nieuwe gezichtspunten. Daarna schreef hij nog boeken over onder meer de Balkanoorlogen, het door de Duitsers bezette Europa en de ideeëngeschiedenis.
Mazomer begon zijn professorenloopbaan aan Birkbeck College van de University of London en is momenteel verbonden aan de Columbia University van New York.
Zelf ben ik sinds 1 mei met pensioen kunnen gaan. Ik koester uiteraard voor de toekomst nog heel wat schrijfplannen maar zal het wel wat rustiger aan doen.