Simone Touseau uit Chartres

Chartres, ten zuidwesten van Parijs, 16 augustus 1944 kort na de middag. De beroemde Amerikaanse oorlogsfotograaf Robert Capa neemt een foto van een joelende menigte die een kaalgeschoren, jonge vrouw met haar baby op de arm naar de gevangenis begeleidt. De onbevooroordeelde kijker krijgt onmiddellijk medelijden met de hulpeloze vrouw te midden van het gepeupel. Die foto groeide uit tot een van de iconen van Frankrijk na de bevrijding. Het is een foto die typerend voor de wilde repressie of "l'épuration sauvage" is.
Nader onderzoek leverde volgende resultaten op. De kaalgeschoren vrouw is de toen 23-jarige Simone Touseau met haar in mei 1944 geboren baby. De man die voor haar loopt met een bundel over zijn schouder, is haar vader, een onberispelijk Frans patriot. Halfverdoken achter zijn schouder stapt zijn vrouw, ook kaalgeschoren. Simone werkte vanaf 1941 als vertaalster en bibliothecaresse voor de Wehrmacht. Tijdens haar werk komt ze in contact met de twaalf jaar oudere Duitse Feldwebel Erich Götz. Beiden raken verliefd op elkaar en verloven zich. Een huwelijk tijdens de oorlog is evenwel uitgesloten. Duitsers mochten niet met een française in het huwelijksbootje stappen. Een tijdlang woont Simone bij de ouders van Erich in. Na haar terugkomst in Chartres wordt ze lid van de Parti Populaire Français. In februari 1943 worden de buren van de Touseau's aangehouden wegens het luisteren naar de BBC. Het duurt niet lang eer moeder en dochter Touseau van verklikking verdacht worden. Tijdens zijn laatste verlof brengt Erich een bezoek aan zijn verloofde. Van zodra vader Touseau verneemt dat zijn dochter zwanger is, mag ze het huis niet meer uit. Zes weken na de geboorte van het kind sneuvelt Erich Göz aan het Oostfront maar Simone zal dat droevige nieuws pas in 1947 vernemen.
Na de bevrijding worden moeder en dochter onmiddellijk opgepakt en samen met andere van collaboratie verdachte meisjes en vrouwen kaalgeschoren. Als enige wordt Simone met een gloeiende staaf gebrandmerkt. Twee cirkels worden op haar kale schedel gebrand. Steeds houdt ze haar kind bij zich. De moeder van Simone wordt kaalgeschoren niet omwille van de zogenaamde horizontale collaboratie, maar wel omdat ze vermoedelijk haar buren verklikt heeft. Ook haar dochter wordt hiervan verdacht.
In 1947 wordt Simone tijdens haar proces vrijgesproken maar verliest ze voor tien jaar haar burgerrechten. Na haar vrijlating raakt ze maatschappelijk aan de grond. Ze krijgt een ernstig drankprobleem en sterft in 1966 aan de gevolgen ervan. Ze is dan 45 jaar.
Bron: Philippe Frétigné en Gérard Leray, La tondue, 1944-1947. Parijs, 2011.
Vermelden we tot slot nog dat op de kaft van het pas verschenen september-oktober nummer van het tijdschrift La Nouvelle Revue d'Histoire een foto staat van moeder en dochter Touseau.

Kees Fens en autorijden

Sinds we verhuisd zijn naar een winkelloze omgeving stellen onwetende kennissen en vrienden me de vraag waarom ik nu niet eens leer autorijden. Er zijn nu eenmaal mensen die het niet kunnen en het nooit zullen leren. Nu kan ik hen ook verwijzen naar de Nederlandse literatuurkenner en criticus Kees Fens. Nadat hij in juni 1968 andermaal zakte voor zijn rijexamem, schrijft zijn biograaf: "Hij stond wat dat betreft in een mooie traditie van rijbewijsloze schrijvers". Mooier kan het niet gezegd worden. Ik heb het geprobeerd maar het lukt me niet. Dat razende en agressieve verkeer is me gewoon te veel. Het is gewoon niet om aan te zien! Daarom lees ik in de wagen.
Uit: Wiel Kusters, Mijn versnipperd bestaan: het leven van Kees Fens, 1929-2008, p. 202-203.

Peter Scholl-Latour is niet meer

Zaterdag ll. overleed na een korte maar zware ziekte de journalist en auteur van haast twintig reportageboeken, Peter Scholl-Latour op negentigjarige leeftijd in Rhöndorf am Rhein. Als zoon van een Franse vader en een Elzasser moeder was hij vanaf 1945 overal in de wereld op reis. Van hem werd gezegd dat er geen land was dat hij niet bezocht had.
De laatste jaren had hij zich vooral gespecialiseerd in het Midden- en het Verre-Oosten. Voor hem gingen deuren open die voor anderen gesloten bleven. Hij kende dan ook perfect Arabisch en leefde met de moslims in hun dorpen en woningen. Nog voor ze een daadwerkelijk gevaar vormden, had hij al gewaarschuwd voor de terroristen van de Islamtische Staat (I.S.). Mensen als hem kunnen niet meer vervangen worden. In oktober zal zijn laatste boek verschijnen. Uiteraard gewijd aan de recente mondiale ontwikkelingen.

Cyriel Verschaeve in Tirol

Afgelopen donderdag, 14 augustus besteedde ik nog eens een dag in het ADVN in Antwerpen. Ik deed er onderzoek naar de jaren van ballingschap (1945-1949) van Cyriel Verschaeve in Solbad Hall in Tirol. Ik vond er heel wat. Ik hoop voldoende materiaal te kunnen verzamelen om later over deze periode een afzonderlijk biografisch getint boek te kunnen publiceren. Dankzij de voortreffelijke inventaris van Tom Cobbein had ik op voorhand het nodige materiaal kunnen aanvragen.
Louter toevallig had ik een korte ontmoeting met Louis Vos die er even op bezoek was. Steeds welgezind en met een goedlachse monkel op zijn gezicht.

Paul Jamin

Mijn nieuwe Altringer-brochure zal ditmaal gewijd zijn aan Paul Jamin, die onder zijn schuilnamen Jam en Alidor honderden spotprenten voor allerhande kranten en weekbladen, van rechtse signatuur, tekende. De nieuwe brochure (nr. 5 in de reeks) zal vanaf begin volgend jaar verspreid worden. Paul Jamin was een innemend man en liefhebber van Britse humor. Tijdens de repressie werd hij voor zijn tekenwerk tot de doodstraf veroordeeld. In 1951 kwam hij vrij.
De hiernaast afgebeelde karikatuur van Paul-Henri Spaak verscheen oorspronkelijk in 1938 in de Rex-krant Le Pays Réel.

Leesfolder Finn Wigforss

Gisteren stelde ik mijn vierde Leesfolder samen. Ditmaal handelend over de Noors-Zweedse oorlogstekenaar Finn Wigforss, een van de beste tekenaars van de Tweede Wereldoorlog. Maar al te graag hadden de Duitsers zijn tekeningen willen verduitsen. Diverse pogingen daartoe botsten telkens weer op het verzet van Wigforss, die als Zweed in Noorwegen woonde. Nog op 5 mei 1945 werd in Oslo een tentoonstelling over hem en zijn werk geopend...
De Leesfolder zal vanaf januari 2015 geleverd worden aan iedereen die een bestelling plaatst.

Drukproef Fotobiografie Joris van Severen

Zojuist zette ik een punt achter de correctie van de tweede drukproef van de Fotobiografie Joris van Severen, dat ik samen met Maurits Cailliau zal uitbrengen. Het stevig gebonden boek zal in totaal 678 illustraties bevatten, waarvan er heel wat sinds 1941 niet meer gepubliceerd werden. Al schrijf ik het zelf het boek zal weelderig en luxueus uitgegeven worden. Het boek wordt op zaterdagmiddag, 25 oktober as. in Wakken onder de doopvont gehouden. In de voormiddag vind er een colloquium plaats, waarop Tom Cobbein en Luc Pauwels het woord zullen voeren.  Intekenen kan nog steeds bij maurits.cailliau@skynet.be