Karel de Rycke, nu tweede druk

Vanmorgen werd de tweede druk van mijn brochure Karel de Rycke: burgemeester en pluimveehouder geleverd. De eerste druk was immers in een mum van tijd uitgeput. Buiten een andere kaft zijn er inhoudelijk nagenoeg geen veranderingen gebeurd. Wel bewaar ik nog een voorraadje van de eerste druk. De prijs blijft 6€ + 2,50€ verzendingskosten.

Koude Oorlog nummer 1

Zopas verscheen het allereerste nummer van het nieuwe tijdschrift Koude Oorlog: politiek-diplomatie-oorlog-mens&maatschappij-spionage. Het is een uitgave van uitgeverij Aspekt en staat onder redactie van Frank Oosterboer, Perry Pierik en Marcel Reijmerink. In het eerste nummer staan er artikels over Hongarije, de Belgische garnizoensplaats Büren, de Nederlandse luchtmachtdienst, De Gaulle en het naoorlogse Europa, glasnost en perestrojka en het Stasi-archief. Alsook een bijdrage van mijn hand over de historicus Robert Conquest, die een aantal boeken over Sovjet-Rusland schreef.
Aspekt geeft al enkele tijdschriften uit over de Eerste en Tweede Wereldoorlog en nu over de Koude Oorlog. Het is nu uitkijken naar een tijdschrift over het interbellum; dat is immers nog blanco terrein.

Cyriel Verschaeve in 1917

Romain Vanlandschoot. Foto Kurt Ravyts

Gisteren zaterdag vond er in Alveringem een colloquium plaats met als titel "De hete zomer van 1917". Feitelijk een ietwat ongelukkig gekozen titel want de zomer van 1917  was een van de natste van de hele 20ste eeuw. Maar het ging uiteraard niet over het klimaat maar wel over het ontstaan van de Frontbeweging en de rol van Cyriel Verschaeve hierin. Op enkele dagen na was het de honderdste verjaardag van de eerste Open Brief gericht aan het adres van de Belgische koning Albert I.
Ik kon er heen dankzij vriend Kurt Ravyts die mij kwam ophalen en terugbrengen. We behoorden tot de tweehonderd deelnemers die zich ingeschreven hadden - dubbel zoveel als aanvankelijk gepland. In de voormiddag was er een kleine rondleiding langs de belangrijkste Vlaamse pleisterplaatsen van Alveringem. We bezochten ook de kerk met daarin het schilderij waarop Verschaeve als Sint-Kristoffel fungeert. Op het kerkhof konden we even het graf van de kapelaan begroeten.
Ondanks het grote succes wat betreft inschrijvingen hadden Koen Bultinck en Frank Godderis alles in goede banen kunnen leiden. Een pluim voor hen. Van de vier referaten maakten deze van Romain Vanlandschoot over Verschaeves brief aan kardinaal Mercier en Frans-Jos Verdoodt over de brief aan paus Benedictus XVde  de meeste indruk. Zij brachten nieuwe feiten naar voren. Aansluitend vond er in de tuin van het cultuurcentrum een heerlijke receptie plaats. Tijd om tientallen bekenden te groeten en hier en daar gesprekken en gesprekjes te voeren. Nadien, we behoorden tot de allerlaatsten die de receptie verlieten, zijn we nog samen met goede vriend
 Karl Drabbe in Oost-Vleteren het graf van Eric Defoort gaan begroeten. Achteraf was het aangenaam toeven op een terrasje. Het was al laat in de avond toen we bij volle maan huiswaarts reden.

Doctoraat over René Victor

Gisteren in de late middag en vroege avond woonde ik de openbare doctoraatsverdediging bij van Jan Verstraete (geen familie!) over advocaat, flamingant en rechtsfilosoof René Victor. Het geheel duurde ietsjes meer dan twee uur en daarna volgde een verkwikkende receptie. Plaats van gebeuren was de aula van de Universiteit Gent in de Volderstraat. In de jury zetelden onder meer Jos Monballyu, Marcel Storme, Laurens Winkel en Bruno de Wever.
De promovendus, een kloeke zeventiger, verdedigde zijn proefschrift met verve. Terecht wees hij er op dat tot op heden de historiografie van de Vlaamse Beweging zo goed als geen aandacht aan René Victor besteedde. Zelfs in de recent uitgebrachte dikke biografie van Frans van Cauwelaert door Lode Wils wordt zijn naam niet vermeld. Toch had Victor een ruim aandeel in de vernederlandsing van het rechtswezen. Tijdens de repressiejaren behartigde hij zo'n 1500 strafdossiers. Victor was een hardwerkende studax die zichzelf maar weinig rust gunde. Mijn naamgenoot noemde hem terecht de "voedstervader van het Vlaamse rechtsleven".
Na een korte beraadslaging kende de jury meester Jan Verstraete met eenparigheid van stemmen hem de titel van doctor in de rechten toe. Nu maar hopen dat het proefschrift binnen afzienbare tijd tot een stevige biografie in boekvorm omgewerkt wordt. Voor mij was het alleszins een boeiende belevenis.

Geallieerde bevrijders plunderden Nederland

De bevrijding van delen van Nederland in het najaar van 1944 ging gepaard met de nodige plunderingen en moedwillige vernielingen gepleegd door vooral Amerikaanse, en voor een minder deel door Britse en Canadese troepen. Tot nu toe werd hierover nauwelijks of niet bericht. Dankzij een eigen onderzoek van een redacteur van het dagblad Trouw  kwam thans een en ander aan het licht.
In het Nationaal Archief in Den Haag werden mappen gevonden met daarin tientallen brieven van burgers die, de een woedend van toon en de ander vol ongeloof, melding maakten dat ze na de feestelijkheden van de bevrijding hun huis leeggeroofd, bevuild en zelfs gesloopt terugvonden. Gemakshalve schoof het ministerie van Defensie de plunderingen in de schoenen van de Duitsers. "Maar hoe kan dat nou, de Duitsers waren er niet meer en bij hun vertrek was mijn huis nog ongeschonden". Later besteedden lokale historische verenigingen er mondjesmaat en in bedekte termen aandacht aan. Een systematisch onderzoek bleef tot op heden echter achterwege. Loe de Jong schreef er in zijn omvangrijke werk over de Tweede Wereldoorlog amper een enkele pagina over.
De plunderingen en vernielingen begonnen in de buurt van Venlo na de mislukking van operatie Market Garden (een ultieme poging om in een handomdraai de bruggen tot en met Arnhem in handen te krijgen). Enkele voorbeelden. In Venlo namen de Amerikanen de stalen archiefkasten uit het gemeentehuis mee. Hierbij werd de inhoud op straat gegooid en ging zo de hele gemeentelijke administratie verloren. Her en der werden door geallieerde militairen huizen leeggeroofd en vernield; "Meubels werden stukgeslagen, alle kasten opengebroken en de inhoud verspreid, bevuild, deuren en ramen opengelaten, zodat alles bloot staat aan de elementen".
Militairen hielden oefeningen in ongeschonden woningen nadat de bewoners verjaagd werden. In het gehucht Eimeren werden vijf boerderijen met grote voorraden veevoeder en tarwe gewoon voor het plezier van een troep militairen met vlammenwerpers in brand geschoten. Voordien waren de bewoners en hun dieren weggejaagd. Her en der werden brandkasten met dynamiet opgeblazen en de inhoud meegenomen.
Deze schanddaden hielden pas op toen in maart 1945 de geallieerden hun opmars over de Rijn konden verderzetten. De Nederlandse overheid stond hier machteloos tegenover en bad: "Heer bevrijdt ons van onze bevrijders".

Johan van Herreweghe

Vandaag wordt Johan van Herreweghe in Gentbrugge begraven. Gedurende een langere periode in mijn leven heb ik hem van nabij gekend. Ik leerde hem kennen in 1977 toen hij samen met de nog altijd kwieke Cyriel Moeyaert een groep van het Davidsfonds Ieper, waar ik toen lid van was, door Frans-Vlaanderen gidste. Enkele maanden later poogden we aan de Kulak een afdeling van het KVHV op te richten. Het bleef bij een poging en de afdeling kwam nooit van de grond. Eenmaal maakte ik in Cadzand, waar zijn ouders een buitenverblijf hadden, een weekeinde mee van het tijdschrift Alternatief. Johan was ook een overtuigd katholiek activist.
Later vanaf 1979 maakte ik deel uit van de Werkgroep De Nederlanden, die zich vooral op de Franse Nederlanden toelegde. Onder meer Cyriel Moeyaert, Gijs van Ryckeghem en Anton Lowyck maakten er deel van uit. Johan was de drijvende spil van onze kleine vereniging. Enkele keren per jaar werd er vergaderd. De geboren leraar die Johan was, nam telkens de leiding in handen en lette erop dat de leden niet te veel afweken van de zorgvuldig opgestelde planning. Die samenkomsten gingen telkens gepaard met een overvloedige maaltijd, eerst ten huize van aalmoezenier Lowyck en vervolgens in het grote huis van Johan en zijn echtgenote Patricia in Gentbrugge. Het jaarlijkse hoogtepunt was telkens weer een daguitstap naar een of andere verloren hoek in de Franse Nederlanden waar zich nog 'Dietse' opschriften (op kerken, grafstenen, pastoorswoningen...) bevonden. Op dergelijke reisjes werden er nogal wat foto's en dia's genomen. Het didactische ging dan telkens weer gepaard met wat culinair genot.
Op het einde van de jaren 1980 legde ik me meer en meer toe op andere aspecten uit onze geschiedenis, en gingen onze wegen uiteen. Johan zal ik me blijven herinneren als een goedlachse kerel met veel zin voor initiatief en liefde voor het Frans-Vlaamse erfgoed.
Aan Patricia en haar vier kinderen wens ik veel sterkte toe.

Karel de Rycke, oorlogsburgemeester

De afgelopen twee maanden heb ik werk gemaakt van een biografische brochure over Karel de Rycke. Als vrijwilliger kwam hij als oorlogsinvalide uit de loopgrachten van de IJzer weer naar huis. Hij werd in Vlaanderen een van de pioniers van het kweken van kippen op grote schaal. Daarnaast was hij gewestleider van het VNV en tijdens de bezetting burgemeester van het Oost-Vlaamse Asper bij Gavere. Karel de Rycke was een overtuigd volksnationalist. Hij en zijn groot gezin kregen het tijdens de repressie zwaar te verduren. Zijn bedrijf en woning werden geplunderd en voor een groot deel vernield. Een aantal foto's in de brochure spreken duidelijke taal. Zelf leefde de gewezen oorlogsburgemeester een tijdlang ondergedoken. In afwezigheid ter dood veroordeeld, kon hij naar Ierland ontsnappen. Daar probeerde De Rycke in moeilijke omstandigheden een nieuw bestaan op te bouwen. Hij overleed echter in 1950 op amper 55-jarige leeftijd.
Ik schreef deze brochure in opdracht van de familie en kon beroep doen op een rijk gevarieerd archief. Het werkje bevat een reeks tot nu toe ongepubliceerde foto's en uittreksels uit persoonlijke brieven en documenten. Van de oplage bewaar ik slechts enkele tientallen exemplaren. Het overgrote deel van de oplage ging uiteraard naar de familie.
De brochure Karel de Rycke: burgemeester en pluimveehouder verscheen als nr. 8 in mijn Altringer-reeks, en telt 56 blz. in plaats van de gebruikelijke veertig. Langs deze weg bied ik ze hier te koop aan. De prijs bedraagt 6€ + 2,50€ verzendingskosten, samen dus 8,50€. U kan een exemplaar
 bekomen door storting van het bedrag op rekeningnummer BE64 4627 2867 9152 van P.J. Verstraete, 8500 Kortrijk met vermelding "Karel de Rycke".