Hans G. Kresse 100, "Eric de Noorman" 75

 Op 3 december ll. vierden stripliefhebbers de honderdste geboortedag van striptekenaar en illustrator  Hans G. Kresse (Amsterdam, 3 december 1921 en Doorwerth, 12 maart 1992). Tegelijkertijd wordt er een huldedronk uitgebracht op het 75-jarig bestaan van zijn meest bekende stripreeks Eric de Noorman. De eerste verhalen in albumvorm werden door de krant Het Laatste Nieuws uitgebracht. 

Kresse behoorde tot de belangrijkste Nederlandse striptekenaars van de 20ste eeuw. Op het hoogtepunt van zijn roem, midden jaren 1950, werden de in oblongformaat uitgebrachte stripverhalen in oplagen van 75.000 exemplaren uitgegeven. Vertalingen volgden in het Engels, het Frans, het Spaans, het Fries en de Scandinavische talen. Kresse tekende ook voor bladen als Donald Duck en Panorama. 

Ondanks de veelheid en verscheidenheid van zijn werk verschenen er naar aanleiding van deze verjaardagen geen evenementen of gelegenheidsuitgaven. Alvast een gemiste kans.

Rheinsberg Brandenburg

 Juist terug van een weekje verblijf in het Seehotel in Rheinsberg, deelstaat Brandenburg met als hoofdstad Potsdam en Berlijn omsluitend. De reis was georganiseerd door Samana van de CM dat reizen mogelijk maakt voor mensen met een gebrek. Ik ging mee als begeleider van echtgenote Ann, en maakte er op mijn eentje diverse wandelingen in de bossen. Daarnaast waren er ook uitstappen naar Berlijn en Potsdam.

Brandenburg is even groot als de Belgische staat maar telt amper 2,5 miljoen inwoners. Daarnaast zijn er ook een 200-tal wolven, liet een natuurliefhebber me weten. Maar deze wolven vormen geen gevaar. Mens en wolf leven er in volstrekte harmonie. Immers iedere wolf heeft de beschikking over zo'n honderd vierkante kilometer. Er is voldoende wild (herten, everzwijnen...) beschikbaar voor Isegrim. Schapen en koeien worden door de wolven met rust gelaten. Gedurende mijn wandelingen heb ik evenwel wolf noch everzwijn gezien of gehoord. Weet dat 85 % van Brandenburg -het jachtdomein van gewezen DDR-dictator Honecker ligt er ook- uit meren, moerassen, heide en wouden bestaat. Het was er heerlijk. Ik kon letterlijk de bladeren van de bomen horen vallen. De ansichtkaart toont het Seehotel waar we verbleven. Het werd oorspronkelijk in 1916 ten behoeve van gewonde soldaten opgericht. 

Thans zet ik mijn werk aan mijn opstel over Erich Wichman verder.

Erich Wichman

 Mijn eerste en tevens laatste blogstukje van deze maand. Op 17 oktober vond in Kontich andermaal de Vlaamse Boekenbeurs plaats. Het werd voor mij en anderen een teleurstelling. Hoewel organisatorisch alles in orde was, viel de verkoop flink tegen. Voor mij was het de zwakste beurs ooit. Het vaste koopgrage publiek was present maar daarnaast heb je veel 'toeristen', die vlug hun ronde doen en zich daarna aan een tafeltje installeren om te schransen en te drinken, meestal in het gezelschap van hun geloofsgenoten. Dat was dan hun beurs. Ik weet wel, ik weet wel. Niet iedere Vlaming koopt boeken. De meerderheid koopt nooit ofte nimmer een boek. Dat is nu eenmaal zo. Deze digitale tijden maken het alleen maar erger. Daarbij komt ook nog eens corona. Daardoor bleven velen liever thuis. Nu, volgend jaar beter hoop ik.

De laatste week ben ik volop bezig me in te lezen in het werk van en over Erich Wichman. Een dwarsligger van eerste orde, geliefd en gehaat, bewonderd en veracht, die lak had aan alles en iedereen. Hij staat ook bekend als een van de eerste Nederlandse fascisten, hoewel hij evenzeer bekendheid geniet als anarchist.  Het ligt in mijn bedoeling om over hem een biografisch
opstel te schrijven dat bestemd is voor Tekos. 

Citaat uit toespraak van rector Luc Sels, 27 september 2021

"Soms voelen we ook hier de uitwassen van de cancelcultuur: grote groepen mensen die, gestuurd door een ideologie of ideaal, vragen om academici met een uitgesproken mening te cancelen door toegekende prijzen terug te nemen, hun lidmaatschap van bepaalde organisaties in te trekken, tenure te weigeren, etc. Ja, ik word vaker dan u denkt bestookt door mensen die eisen om de een of andere collega te ontslaan of te muilkorven. De pandemie en andere incidenten uit onze recente geschiedenis leren dat wie zijn nek uitsteekt daar soms het gelag voor betaalt. Het aantal academici dat het voorbije jaar politiebescherming kreeg, is niet meer op één hand te tellen".

Nietzsche Archiv

 De afgelopen week maakte ik een korte reis naar Weimar-Naumburg-Leipzig in de sporen van Goethe, Schiller en Nietzsche. Het deed deugd om nog eens in Duitsland te vertoeven ondanks de strenge coronamaatregelen. "Maske aufsetzen bitte!" Het hoogtepunt van deze reis was voor me mijn bezoek aan het Nietzsche Archiv. De rest van het gezelschap toog naar het KZ van Buchenwald waar ik vroeger al eens was. Op die hete nazomerse middag was ik de enige bezoeker van het Archiv dat voor mij een openbaring was. Ik kon er rondlopen zonder mondmasker op en de museumbewaakster vertelde honderduit. Ik verliet het pand rijkelijk beladen met ansichtkaarten, bladwijzers, boeken en een redelijk grote buste van Nietzsche. Een afgietsel van de buste die door Max Klinger gemaakt werd. Alom tevredenheid.

Voor de komende weken plan ik artikels voor Bulletin Tweede Wereldoorlog en voor Bühne (een kort opstel over Gretha, de eerste vrouw van Ernst Jünger). Beide uitgegeven door Aspekt. Met de uitgeverij sloot ik tevens een overeenkomst om korte biografieën in boekvorm te schrijven over Pierre Laval en Jacques Doriot. Immers aan de Franse collaboratie wordt hier te lande m.i. te weinig aandacht besteed.

Kaiser Wilhelm II. op het kasteel van Amerongen

 Toen de gewezen Duitse keizer Wilhelm II. zijn land ontvluchtte, kwam hij op 11 november 1918 terecht op het kasteel van Amerongen waar hem gastvrijheid geboden werd door graaf Godard van Aldenburg-Bentinck. Oorspronkelijk bestond keizers gevolg uit 49 personen die na korte tijd gereduceerd werd tot vier personen, waaronder een lijfarts. Vanaf 4 november 1919 was dat dr. Alfred Haehner, die de medische zorg van het keizerlijke echtpaar op zich nam. 

Aan de hand van de dagboeken van dr. Haehner wordt in het voorliggende en rijkelijk geïllustreerde boek een beeld geschetst van hun zes en een halve maand durende verblijf op het kasteel van Amerongen. Het boek, met tal van details, brengt ons een inzicht in het dagdagelijkse leven van de Kaiser en zijn kleine entourage. In mei 1920 vond de verhuizing naar Huis Doorn plaats. Daar verbleef Willem II tot aan zijn overlijden in juni 1941. Het door Ronald Kousbroek deskundig uitgegeven en toegelichte dagboek gaat het in 2015 uitgebrachte dagboek Wilhelm II in Nederland, 1918-1941 van Sigurd von Ilsemann vooraf. Alle in het boek vermelde namen werden van een beknopte levensschets voorzien. Een register ontbreekt evenwel.

Ronald Kousbroek, "Majesteiten zijn nu eenmaal geen gewone stervelingen!" Soesterberg, Aspekt, 2021. Ill., 190 blz. Gen., 19.95 €  ISBN 978-94-6424-480-9

Oorlog in Siberië (1939)

 Khalkin Gol of Halhin Gol in het Nederlands is een dorp gelegen op de grens van Mongolië (in 1939 een Sovjet-satellietstaat) en Mantsjoerije (in 1939 bezet door Japan). Tijdens de zomer van 1939 werd in dat stukje Siberië slag geleverd tussen de Sovjet-Unie en het Japanse keizerrijk. Na een reeks grensschermutselingen tussen het Mongoolse leger en het Japanse Kanto-leger besloot Stalin tussenbeide te komen ten gunste van zijn vazalstaat Mongolië. Eenheden van het Rode Leger onder leiding van de toen nog onbekende Georgi Zjoekov werden naar de grens in de buurt van de Halhinrivier gezonden. Zjoekov slaagde erin om de Japanse soldaten weer over de rivier te jagen richting Mantsjoerije.

Toch bleven de grensincidenten aanhouden en raakten de gemoederen langzaam verhit. Midden augustus was generaal Zjoekov de impasse beu, en besloot tot actie over te gaan. Na extra versterkingen gekregen te hebben, startte hij op 20 augustus 1939 zijn offensief met drie infanteriedivisies, een tankbrigade met ongeveer 500 tanks en 216 artilleriestukken. De Japanse strijdkrachten waren ver in de minderheid en twee divisies werden na korte tijd omsingeld. Een overgave was voor de Japanners compleet ondenkbaar, waarna ze volledig verpulverd werden. Op 31 augustus was de grensoorlog voorbij en op 16 september werd in Moskou de wapenstilstand getekend.

Hoewel het Rode Leger de winnaar was, verloor het meer soldaten en materiaal dat het Japanse Kanto-leger. Vooral de Rode vliegtuigen leden zware verliezen ten opzichte van de Japanse vliegtuigen. Ook de T-26-tank was een makkelijke prooi voor het Japanse anti-tankgeschut. Dat leidde tot de versnelde ontwikkeling van de T-34, die later de Duitse Barbarossa-divisies onaangenaam zou verrassen.

Deze korte oorlog had echter ook strategische gevolgen. Nooit meer zouden de Japanners ten strijde trekken tegen het Rode Leger in Siberië. Daar waar Hitler gehoopt had dat het Japanse leger hem in het Verre Oosten zou steunen, was dat een vergissing van formaat van de Führer. Japan tekende een niet-aanvalsverdrag met Moskou waarop Stalin een aantal Siberische divisies naar het westen kon verplaatsen. Ook na Hitlers oorlogsverklaring aan de Verenigde Staten in december 1941 veranderde er niets. Japan had zich na de zomer van 1939 gefocust op een oorlog in het zuiden. Liever een oorlog met Roosevelt dan met Stalin, redeneerde men in Tokio.

Aldus William Jandrew in zijn goed gedocumenteerde boekje over deze bij ons grotendeels onbekende oorlog. Het bevat ook een aantal nog niet eerder gepubliceerde foto's. Een stel kaartjes maakt het geheel overzichtelijk en verhelderend. Waarom echter bracht uitgeverij Aspekt dit boekje in het Engels uit? Op zijn minst had ik wel een Nederlandstalige samenvatting verwacht. Niet
iedere geïnteresseerde lezer is immers vertrouwd met het Engelse militaire jargon. Maar misschien komt er nog een vertaling?

William C. Jandrew, "The first turn of the wheel: Japan and Russia at Khalkin Gol, 1939". Soesterberg, Aspekt, 2021. Ill., 91 blz. Gen., 14,95 €  ISBN 978-94-6424-479-3