Operation Unthinkable

De Tweede Wereldoorlog in Europa was nauwelijks voorbij of de Britse oorlogspremier Winston Churchill plande al een nieuwe oorlog. Verbolgen over de houding en de mentaliteit van Stalin plande hij onder de codenaam Operation Unthinkable ('Ondenkbaar') in de zomer van 1945 een groots offensief tegen de Sovjet-Unie. Doel was de bevrijding van de Oost-Europese landen die Stalins Rode Leger bezet had. In het grootste geheim maar met medeweten van de Amerikanen had Churchill door zijn generale staf vanaf mei 1945 een aanvalsplan laten opstellen. 

Pikant detail: naast Amerikaanse en Britse divisies (47 in totaal) zouden ook 100.000 goed bewapende Duitse soldaten, allen veteranen van het Oostfront, aan het offensief deelnemen. Door een Sovjet-agent binnen de Britse staf was Stalin op de hoogte van het plan. Daar het Rode leger de beste troeven in handen had, plande hij daarop een eigen offensief richting Rijn en verder. Enkel toen hij vernam dat de Amerikanen de beschikking hadden over atoombommen, krabbelde hij terug. Ook Churchill moest van het offensief afzien. Zijn staf beoordeelde het plan als te fantasierijk en logistiek onuitvoerbaar. President Truman voelde er bovendien niets voor en wilde geen militaire confrontatie met de Sovjet-Unie aangaan. Pas in 1998 werd het plan voor het eerst onthuld in de Britse media. 

Amerikaanse piloten en Israëlische bombardementen

In het nieuws wordt gewag gemaakt van Israëlische luchtaanvallen op Palestijnse Rode Kruis-wagens. Daarbij beweert het Israëlische legercommando dat deze ziekenwagens geen gewonden maar wel Hamaseenheden vervoeren. Niets nieuws onder de zon. Tijdens de oorlogsjaren 1944 en 1945 bestookten Britse en vooral Amerikaanse piloten volop Duitse Rode Kruis-konvooien. Ook toen beweerden de Amerikanen dat deze Rode Kruis-eenheden Duitse soldaten van het ene frontgebied naar het andere vervoerden. Leugens! Achteraf bleek duidelijk uit documenten en foto's dat het Duitse Rode Kruis uitsluitend gewonden vervoerde. Hetzelfde geschiedde met Duitse Rode Kruis-treinen en -schepen, die duidelijk als dusdanig gemarkeerd waren. Nochtans lieten neutrale Zwitserse waarnemers aan de Amerikanen weten dat het uitsluitend gewonde soldaten en burgers betrof, die vervoerd werden. De Amerikanen bleven doof en negeerden de Zwitsers. Over de Sovjet-Russen zullen we maar zwijgen. Deze erkenden het Rode Kruis niet eens.

Repressie in de Oostkantons

Kort na de Belgische capitulatie van 28 mei 1940 werden de Oostkantons (sinds 1919 Belgisch) terug bij Duitsland gevoegd. Het betrof de kantons Eupen, Malmedy en Sankt-Vith. De inwoners werden Duitse burgers met als gevolg dat enkele duizenden jonge mannen dienst deden bij de Wehrmacht. In totaal vochten 8700 Oostkantonnezen in de rangen van de Wehrmacht (inclusief Waffen-SS). Na de bevrijding van het Belgische grondgebied werden deze onvrijwillige soldaten door de Belgische repressiewetten als militaire collaborateurs vervolgd. Tegen bijna een vierde van de bevolking van de terug bij België ingelijfde Oostkantons opende het militaire gerecht een onderzoek naar collaboratie.

Van de 15.623 verdachten kwamen er 3201 voor de rechter. Het militaire gerecht maakte duidelijk onderscheid tussen de gedwongen inlijvingen van de Duitstalige Belgen en de vrijwillige dienstnemingen van Vlamingen en Walen. Ongeveer de helft (1503) werd gestraft, de rest ging vrijuit. In totaal werd 2,4 % van de bevolking van de Oostkantons veroordeeld wegens collaboratie met de vijand (die eigenlijk geen vijand was), of vier keer meer dan het Belgisch gemiddelde van 0,6 %. In 90,8 % van deze strafdossiers kregen de veroordeelden een gevangenisstraf van minder dan vijf jaar, maar tegen minstens tien bewoners werd de doodstraf uitgesproken. Deze doodvonnissen werden echter allen omgezet in levenslange dwangarbeid of hechtenis. 

Onder de begenadigden bevonden zich lokale mandatarissen van de NSDAP, een spion van de Geheime Feldpolizei en enkele medewerkers van de Sicherheitsdienst. Allen dankten ze hun leven aan het eerder late tijdstip waarop

hun zaak behandeld werd, en niet aan de specifieke context van de Oostkantons. In acht op de tien dossiers dateert het genadebesluit namelijk uit de jaren 1948-1951. Indien hun zaak vroeger behandeld was geworden, dan waren enkelen onder hen ongetwijfeld aan de executiepaal gestorven. 

Bron: De laatste 242. De terechtstelling van collaborateurs na de Tweede Wereldoorlog. Tielt, Lannoo, 2023, p. 34-35.

Van Oostduinkerke naar de Franse grens

Tijdens de afgelopen week vertoefde ik enkele dagen in Oostduinkerke. Het was er aangenaam rustig. Paar mooie strandwandelingen gemaakt. Kwestie van de hersens eens tot rust te laten komen en vol te laten lopen met jodium. Tevens kon ik rustig over een en ander lopen nadenken. Een van de wandelingen bracht me tot aan de Franse grens. Een paar honderd meter van de grens moest ik gedwongen terugkeren.

Het pad boven was onderbroken door werkzaamheden en de vloed kwam al op (zie foto). Die dag heb ik toch 24 km afgelegd; een deel ervan door los zand, wat extra vermoeiend is.

Eenmaal terug thuis kon ik vlot verder werken aan de Staf de Clercq-biografie. Ik ben thans bezig met hoofdstuk XXII dat de Schemeroorlog, 1939/1940 en dus ook de Militaire Organisatie van Staf behandelt.

Zwart toerisme: de Muur van Mussert

 Afgelopen week bevonden we ons in Lunteren aan de rand van het natuurdomein en wandelgebied de Veluwe. Neen, wolven kregen we niet te zien of te horen. Wel brachten we onder meer een bezoek aan de Muur van Mussert die zich in het bosrijke Lunteren bevindt. Op lokale wegenkaarten staat het gewoon aangegeven. Maar het is wel even zoeken geblazen eer je de ruïne vindt. Hij staat te midden van een bungalowpark uit de jaren 1950. Zoals op de foto te zien is, bevindt dit stuk zwart erfgoed zich in nogal verregaande staat van verbrokkeling. Geld wil de overheid er niet aan besteden, en een privé-initiatief om geld in te zamelen voor de restauratie ervan, zie ik ook nog niet onmiddellijk gebeuren. 

Als men dit symbool van de Nederlandse collaboratie verder zal laten verkommeren, zal het beslist geen "monument voor de eeuwigheid" worden, zoals NSB-leider Anton Mussert het ooit zag. Na juni 1940 vonden er overigens geen manifestaties meer plaats. Vroeger gingen er stemmen op om er een monument van te maken als symbool van de Nederlandse collaboratie. Maar thans is het muisstil rond de Muur. Overigens werd de Muur van Mussert in de omgeving van Lunteren gebouwd omdat zich daar het geologisch middelpunt van Nederland bevindt. 

Bezoek aan De Panne

Naar aanleiding van ons bezoek aan de tentoonstelling in De Panne Belgische kust op affiche, 1885-1960. Een hele mooie en rijke tentoonstelling. Wel vonden we een extravagante en ietwat lugubere affiche, die niet werd opgenomen in de catalogus. De affiche Bal du Rat Mort dateert van 1912 en werd getekend door de Oostendse kunstenaar Gustave Teygeman (1874-1960).

Een visser van de Noord-Friese eilanden

 Rassenkunde was vanaf de tweede helft van de 19de eeuw in Duitsland een druk beoefende wetenschap. Zeker in Hitler-Duitsland. Voor een lekenpubliek verscheen omstreeks 1934 de reeks Die Völker Europas. Ein Beitrag zur Rassenkunde. Een onderafdeling van die reeks was de subreeks Germanische Völker, waarvan serie 23 gewijd was aan Deutschland IV (Nordseegebiet). Uit deze laatste reeks publiceren we hier een afbeelding van een visser van de (Duitse) Noord-Friese eilanden. De chromo's waren verkrijgbaar in iedere tabakswinkel waar ze gratis aangeboden werden bij de aankoop van rookwaren. In totaal telden de diverse reeksen zo'n vijfhonderd chromo's. Vooral kinderen waren er tuk op. Tevens waren er verzamelalbums verkrijgbaar. Deze konden tegen een lage prijs aangekocht worden. Er bestonden ook reeksen over uniformen, Duitse geschiedenis, luchtvaart... Tevens bestonden er ook sigarenbandjes van dergelijke reeksen maar de oplage ervan was beduidend geringer.