Das Boot kreeg een eigen postzegel

Een van de beste naoorlogse Duitse oorlogsfilms was Das Boot die op 17 september 1981 voor het eerst te zien was in de Duitse kino's. De indrukwekkende film over de vaak benauwende belevenissen van een U-Boot-bemanning maakte op de kijkers enorme indruk en kaapte heel wat prijzen weg. In Duitsland werd het een van de best bekeken films. Ook in Europa maakte de kinofilm furore. Dat was ook het geval met de gelijknamige tv-film die op 24 februari 1985 voor het eerst uitgestraald werd, daarna volgde een tv-reeks. Zowat de hele wereld kreeg de mogelijkheid om Das Boot te zien.

Ter gelegenheid van de veertigste verjaardag van de eerste tv-uitzending gaven de Duitse posterijen een bijzondere postzegel uit. Hiervoor werd het iconisch motief van de duikboot gebruikt die zowel voor de filmaffiche als voor de romancover gebezigd werd. De postzegel werd begin september uitgebracht.

De belgitude van Wetenschappelijke Tijdingen

Wetenschappelijke Tijdingen is een academisch blad dat zich grotendeels bezighoudt met de geschiedenis van de Vlaamse Beweging. De laatste jaren gaat het echter bergaf met deze periodiek dat nochtans mooi en verzorgd wordt uitgebracht. Maar in elk nummer staat er wel iets waar een weldenkend iemand zich kan aan ergeren.

Een ouder nr. van WT

Neem nu het pas verschenen derde nummer van de lopende (de 84ste al) jaargang. Daarin wordt onder meer het gedegen en interessante boekwerk van Bruno Cheyns, Rex ter zege (Ertsberg, 2024) besproken. Maar dat gebeurt in het Frans! Ik kon eerst mijn ogen niet geloven. Maar daadwerkelijk de recensie is in de taal van Voltaire geschreven, en dat door Chantal Kesteloot van het SOMA die nochtans perfect tweetalig is. 

Waarom moest dat nu in het Frans, heren en dames van de redactie? Om de nog resterende abonnees weg te pesten? Nu zou je nog kunnen denken dat het een tweetalig stuk is. Niets daarvan! Abonnees die moeilijkheden hebben met het Frans worden achteraan naar een 'machinevertaling' verwezen: "Om eventuele machinevertaling naar het Nederlands te faciliteren, is deze recensie digitaal oplaadbaar via de website van WT". En de lezers die niet over een pc beschikken? Oh, die zijn wellicht allang afgeschreven. Was er dan echt niemand van de redactie die daarover een opmerking had?

Het zou prijzenswaardig zijn, mocht in het volgende nummer alsnog een Nederlandse vertaling van de recensie verschijnen.

27.637

Tijdens de Eerste Wereldoorlog gingen 27.637 Duitse vliegtuigen verloren. Veel zegt u? Nu de Britten en Fransen betreurden samen het verlies van 88.613 vliegtuigen.

Driemogendhedenpact 1940

Vandaag 85 jaar geleden op 27 september 1940 werd in Berlijn het Driemogendhedenpact tussen Duitsland, Italië en Japan afgesloten. Deze landen beloofden elkaar te steunen in geval van oorlog met andere staten, met uitzondering van die landen waarmee zij al in conflict lagen, of de Sovjet-Unie. Het Pact was in de eerste plaats tegen de Verenigde Staten van Amerika gericht.

In de loop van 1940 en 1941 sloten een aantal Balkanstaten zich bij het Pact aan. Zij deden dat om zich tegen Sovjet-Rusland te beschermen en zochten bescherming onder de Duitse paraplu, en aanvaardden dat er Duitse troepen in hun landen werden gestationeerd.

Het Driemogendhedenpact werd nooit officieel ontbonden maar met de capitulatie van Japan in augustus 1945 hield de overeenkomst op met bestaan.

Nieuwsbrief Staf de Clercq, aflevering 5

Gisteren was het voor mij een grote dag. Een grote vrachtwagen hield halt aan onze tuinpoort om het grootste deel van de Staf de Clercq-boeken af te leveren. Vier grote paletten met goed verpakte boeken werden in een mum van tijd uitgeladen. 

Gelukkig regende het hier niet en kon ik gisteren tot zonsondergang en vanmorgen de dozen veilig onder dak brengen. Overigens ben ik blij dat alles feilloos verliep. Al schrijf ik het zelf maar ik ben dik tevreden met het resultaat. De tweedelige biografie mag gezien worden. Hiernaast en -onder enkele impressies.

Intussen zijn ook de uitnodigingen bij de drukker besteld en zullen we verder deze week de verpakkingen bestellen. Zo komt ons huis langzaam eivol te staan. 

Terug uit Silezië

Het herbouwde universiteitsgebouw in al zijn pracht

De afgelopen week bracht ik grotendeels door in Schlesien of Silezië, de Duitse provincie die na de zomer van 1945 overgeheveld werd naar Polen als compensatie voor Oost-Polen, dat door Stalins rijk ingepalmd werd. De Sovjets verdreven de daar wonende Polen, en de Polen en de Sovjet-Russen verdreven met geweld (etnische zuivering) de Duitsers, die er al sinds de 13de eeuw woonden. In 1740 werd Silezië dat voordien tot het Habsburgse Rijk behoorde, door de Pruisen van Frederik II de Grote veroverd. Dat bleef zo tot Stalin het land opeiste om de Polen te compenseren. Maar de stenen spreken nog steeds Duits, zoals Dirk Rochtus, onze reisgids, het zo mooi zegde. De reis werd georganiseerd door Doorbraak en verliep feilloos.

Zwerge in Breslau

Voor het verloop van de reis verwijs ik naar het verslag dat vandaag op de webstek van Doorbraak verscheen. Mij viel vooral de tegenstelling tussen de grote stad Breslau en het platteland op. In Breslau zijn de oude gebouwen grotendeels heropgebouwd met Duits en Europees geld, en schitteren weer zoals vroeger. Op het platteland is dat helemaal niet zo. Slechts hier en daar in de omliggende stadjes werden de oorspronkelijke gebouwen verfraaid, vooral dan rond de marktpleinen. Heel veel huizen die bewoond werden door de van oorsprong Oost-Poolse bevolking, liggen er nog steeds bij zoals ze in 1945 door de Duitse bevolking gedwongen verlaten werden. Sommige huizen zijn verworden tot halve krotten of ruïnes. Idem voor de straten die nog deels bestaan uit kasseistenen. Maar thans wordt er overal aan de wegen gewerkt en nieuwe (lelijke) torenflats en bedrijven opgetrokken. Hopelijk straalt Silezië binnen een paar decennia niet eenzelfde lelijkheid uit zoals dat thans jammer genoeg het geval is met heel wat Vlaamse gemeenten en steden.

Vandaag tachtig jaar geleden capituleerden laatste Duitse troepen

Op 8 mei 1945 vernam de Duitse bemanning van een meteostation in het onherbergzame en eenzame noordoosten van de Svalbardarchipel met Spitsbergen als grootste eiland, de capitulatie van het Derde Rijk. Hierna werd de verbinding verbroken. Het speciale Duitse commando onder de naam Haugegen (of houwdegen)op het arctische Spitsbergen werd verder aan zijn lot overgelaten. Er volgden geen verdere instructies. De soldaten werden ook niet afgehaald.

Het commando Haudegen was gelegerd in het NO van Svalbard

Gelukkig waren de elf soldaten die op 14 september 1944 door een speciaal uitgeruste ijsbreker aan land werden gezet, prima uitgerust. Het commando stond onder leiding van luitenant, pedagoog en geograaf Wilhelm Deege, die al in 1935, 1936 en 1938 ettelijke maanden op Spitsbergen had doorgebracht. Trouwens alle manschappen waren door en door getraind om te overleven bij temperaturen van min 50 °C. Daarnaast hadden ze allen een gedegen meteorologische en geografische opleiding gekregen, bezaten ze de nodige medische kennis en waren ze getraind voor oorlogsvoering in het gebergte en bij ijzige temperaturen. Hun voorraden bevonden zich in 1800 houten kisten en woog samen tachtig ton. Ook hadden ze zeven ton steenkool bij zich voor hun kachels en witte camouflagenetten. Daarnaast vijftig grote vaten met olie, petroleum en benzine. Wapens en munitie waren vanzelfsprekend. Ze hadden voldoende materiaal bij zich om twee arctische winters te doorstaan dus tot een eind in 1946. Ook ettelijke flessen buitgemaakte rum en cognac ontbraken niet.

Het werk dat ze uitvoerden was van belang voor de weervoorspelling onder meer voor de U-Boote die de geallieerde konvooien naar Sovjet-Rusland aanvielen. Iedere week werd tevens een weerballon tot op 8000 meter hoogte opgelaten. Nooit werd het commando Deege ontdekt. In totaal zonden de manschappen achthonderd gecodeerde berichten uit.

Begin september kwam hieraan een einde. Nadat ze de Britten op de hoogte hadden gebracht van hun verblijf op Svalbard, kwam in de nacht van 3 op 4 september 1945 het Noorse vissersschip 'Blaasel' luitenant Deege en zijn mannen ophalen. Deege bood aan de kapitein van het schip Ludwig Albertsen, een vooroorlogse kennis van hem, symbolisch zijn Mauserpistool als teken van
capitulatie aan. Vriendelijk vroeg Albertsen Deege of hij het wapen mocht houden als herinnering. Ludwig Deege overleed in 1979 en liet een immens archief na dat bewaard is gebleven.