Over antifascisten

"Het is en blijft een raadsel hoe zelfverklaarde antifascisten de democratie denken te verdedigen tegen radicaal-rechtse dictators als Poetin, Trump of Orban. Ze zien het gevaar, maar er mag geen euro extra naar het leger. Als het even kan moet er zelfs nog meer bezuinigd worden, terwijl alles wat naar wapenindustrie riekt taboe blijft.

Hoe ze Poetin dan wel willen stoppen? Geen idee. Het is naïef om te geloven dat hij net zo'n fan is van de drie d's -dialoog, de-escalatie, diplomatie- als de vredesbeweging. En voor een heroïsche, door het volk gedragen partizanenstrijd à la Joegoslavië in de Tweede Wereldoorlog ontbreekt het in Nederland toch echt aan hoge bergen en diepe bossen". (De Groene Amsterdammer, 3 juli 2025)

Nieuwsbrief Staf de Clercq, aflevering 4

Vorige week heb ik de blauwdruk van de biografie goedgekeurd en stuurde ik alles door naar de drukkerij. Het was wel eventjes een spannend moment toen ik op de verzendknop drukte. Allerlei gedachten vlogen door mijn geest. Thans kan ik er niets meer aan veranderen. De teerlingen zijn geworpen. Het is nu
wachten tot de boeken geleverd worden; dat zal, indien alles vlot verloopt, midden september zijn. 

Inmiddels ben ik met nieuw werk begonnen en lees ik veel onder meer achterstallige lectuur dat al een tijdje vol ongeduld op mijn leestafeltje ligt te wachten.

De Hagespraken van de NSB van Anton Mussert, 1936-1940

De cover van het verslag/fotoboek

Tussen 1936 en 1940 vonden in Lunteren, het zogenaamde geologische middelpunt van Nederland, de Hagespraken van de Nationaal-Socialistische Beweging van Anton Mussert plaats. Een 'hagespraak' refereert naar de gelijknamige bijeenkomsten van de zelfstandige Saksische boeren, die tot aan het einde van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden in 1795 plaatsvonden. Op deze hagespraken werden allerhande bestuurszaken besproken.

De Muur was in 1937 nog in aanbouw

Musserts Hagespraken werden geïnspireerd door deze van de NSDAP van Adolf Hitler of de Nürnberger Parteitage die elk jaar in september gehouden werden, en zowat alle partijleden mobiliseerden of een groot deel ervan. Ook bezocht Mussert een paar maal de Vlaams Nationale Landdagen. Deze werden door de Vlaamse voorman Staf de Clercq op de Kesterheide in het Pajottenland georganiseerd.

In totaal vonden er zes Hagespraken plaats. De meeste gingen telkens op Pinkstermaandag door. Met name: op 1 juni 1936, tweemaal in 1937 (onder meer op 17 mei), op 6 juni 1938, 29 mei 1939 en de laatste op 22 juni 1940. Mussert hield op deze laatste Hagespraak zijn "Dag der Bevrijding". Daarna werden ze door de Duitse bezetters geschrapt omdat er in hun ogen te weinig volk op af kwam.

Het domein in Lunteren werd door de NSB aangekocht en op het terrein werd de Muur van Mussert gebouwd. De thans grotendeels bouwvallige Muur werd in 2018 door de Nederlandse staat als Rijksmonument erkend. 

Het Helle-incident

Na de bezetting van Albanië door de Italianen van Mussolini in april 1939 namen de spanningen tussen Griekenland en Italië zienderogen toe. Herhaaldelijk kwam het tot incidenten over en weer. Op 15 augustus 1940 -de Duce had inmiddels de oorlog verklaard aan Frankrijk en Groot-Brittannië- zonk onder mysterieuze omstandigheden de Griekse kruiser Helle, dat voor anker lag bij het eilandje Tinos in de Egeïsche Zee. 

In het wrak werden fragmenten van Italiaanse torpedo's aangetroffen. Nochtans ontkende Italië bij hoog en
laag iedere betrokkenheid. Later bleek dat de Italiaanse duikboot Delfino het Griekse oorlogsschip aangevallen had. Pas op 28 oktober 1940 verklaarde Italië de oorlog aan Griekenland. Naar aanleiding van de tiende verjaardag publiceerden de Griekse posterijen een speciale gedenkzegel. 

Nieuwsbrief Staf de Clercq, aflevering 3

Na de inhuldiging van het naambordje aan de overblijfselen van het praalgraf van Staf de Clercq werkte ik de volgende zondag gewoon verder aan het nakijken van de derde en laatste drukproeven. Deze zijn thans achter de rug. Ook de onderschriften bij de 112 fotopagina's hebben hun goed voor druk gekregen. Het omvangrijke register is eveneens klaar voor de drukker.

(Archief Johan Sirjacobs)

De speciale folder (een A4-drieluik) is op punt gesteld om naar de drukker verzonden te worden. Het is een uitgesproken mooi verzorgde folder geworden. Tevens de meest omvangrijke die naar de kandidaat-belangstellenden zal verzonden worden. Nu volgen nog enkele controles vooraleer alles naar de drukker vertrekt. Mijn bijzondere dank aan Johan Sirjacobs om dit uniek toegangskaartje van de laatste landdag op de Kesterheide ter beschikking te willen stellen.

Schande!

Einde maart werden bij opgravingen aan het Vandenpeerenboomplein in Ieper restanten van een dikke stenen muur ontdekt. Volgens archeologen zou de blootgelegde site een onderdeel zijn van een 12de eeuwse grafelijke burcht. Terecht werd gesproken van een unieke vondst. 

Tal van Ieperlingen hoopten dat de stad en de Vlaamse overheid de site zouden aankopen en tentoonstellen. De voorziene Carrefour-supermarkt werd als overbodig beschouwd. Er zijn er al een aantal in de stad te vinden. Maar eilaas bij een recent bezoek van de bevoegde minister Weyts liet deze weten dat hij geen geld (10 miljoen euro) had om de site te kopen. Het budget Onroerend Erfgoed is te beperkt. Schande over deze minister en de Vlaamse regering. Geld voor allerhande festivals en sportevenementen is er in overvloed maar voor de restanten van een Vlaamse burcht uit de 11de-12de eeuw heeft men geen budget. Kon men dat geld dan bijvoorbeeld niet aftrekken van het tegenwoordig enorme defensiebudget. Bijvoorbeeld door wat minder Franse gevechtswagens te kopen. 

Zodoende is een unieke kans verkeken en zal de archeologische site voor eeuwig en altijd weer onder de grond verdwijnen. Hierbij kan men enkel maar het hoofd schudden bij zoveel kortzichtigheid.

Inhuldiging naambord Staf de Clercq op Kesterheide

Foto Werkgroep Kesterheide

Gisteren, zaterdag 3 mei werd op de Kesterheide, nabij de restanten van het praalgraf van de gewezen taalgrensactivist en stichter-leider van het VNV Staf de Clercq (1884-1942),
het nieuwe naambord plechtig ingehuldigd. Hiertoe was het tot een samenwerking gekomen tussen de lokale heemkundige kring en de Werkgroep Kesterheide. Zelf schreef ik een neutrale tekst voor het mooi uitgevoerde bord.

De persconferentie verliep zonder enig probleem. De regionale pers was grotendeels aanwezig en de burgemeester van de nieuwe fusiegemeente Pajottegem kwam eventjes kijken.

Nadien werd tussen pot en pint het gebeuren besproken en kwamen de verdere plannen te berde. Eenieder was tevreden.

foto Johnny Van Bavegem