Ergernis in Zuid-Tirol

In de stad Bozen in Zuid-Tirol, een regio die sinds 1919 deel uit maakt van Italië, staat sinds 1928 een triomfpoort dat door het fascistische regime van Mussolini daar neergepoot werd. Het moet herinneren aan het feit dat Italië als overwinnaar uit de Eerste Wereldoorlog kwam en het voormalige Oostenrijkse gebied Zuid-Tirol annexeerde.
Nu daar in Zuid-Tirol zijn ze niet bepaald opgezet met al die Italiaanse bemoeienissen. We drukken ons voorzichtig uit. Naar aanleiding van de 85ste verjaardag van de inwijding van de zegepoort op 12 juli 1928 werd het monument met veel geld grondig gerestaureerd. De Zuid-Tirolers waren hier niet bepaald mee opgezet en noemen het gebouw een provocatie voor alle democraten, en een schande voor de Italiaanse staat. Vooral de fascistische symboliek op het monument worden door de zelfbewuste Tirolers als beledigend ondervonden.
In een mededeling lieten de mensen van de Süd-Tiroler Freiheit weten dat het geld beter aan de verwaarloosde werelderfgoedstad Pompeij besteed had geworden. Tegelijkertijd gaven ze ook een aansprekende sticker uit waarvan u hieronder de afbeelding ziet.

Levering boeken Leo Vindevogel

Vanmiddag werden de exemplaren van mijn Leo Vindevogel-biografie door drukker Robert Timperman geleverd. De dozen vullen zowat de hele garage. De schutomslag van het boek zal ik hier niet tonen; dat voorrecht komt woensdag de intekenaars toe.
Nu begin ik aan de controle van alle geleverde boeken.

De tragedie van de kozakken

Tijdens de Tweede Wereldoorlog vochten aan het Oostfront heel wat kozakken aan de zijde van de Duitse Wehrmacht tegen de Sovjet-Russen. Aan het einde van de oorlog bevonden zich tienduizenden kozakken en hun familieleden zich in Beieren en in Oostenrijk. Ze wilden absoluut niet in de handen van Stalin vallen. De Britten draaiden hen een rad voor de ogen. Een tijdlang ging alles goed. Maar Stalin eiste de strikte uitvoering van de in Jalta gesloten akkoorden. Hierbij had de Britse oorlogspremier Churchill aan de rode tiran beloofd alle Russen, die zich in Britse handen bevonden, te zullen uitleveren. Zo geschiedde. Met leugens, list en geweld werden de kozakken in de zomer van 1945 door de Britten aan het Rode Leger overgedragen. Velen werden onmiddellijk neergeschoten, de anderen werden naar de beruchte concentratie- en werkkampen van de Goelag gedeporteerd. Enkele duizenden pleegden zelfmoord.
Heel wat Britse soldaten hadden moeite met de uitlevering. Enkele tientallen weigerden mee te doen en werden hiervoor gestraft. Voor de meeste gold evenwel: een bevel is een bevel. De Amerikaanse generaal Patton weigerde alleszins om 'zijn' 8000 Russen aan de Sovjets uit te leveren.
Over deze tragedie verscheen een verrassend goed gedocumenteerd stripverhaal. De kozakken van Hitler maakt deel uit van een tweeluik. De kern van het verhaal bestaat uit een romance tussen een jonge Britse officier en een kozakkenmeisje. Begin 2014 verschijnt deel twee.
We begroeten het alleszins dat een dergelijk weinig bekende Britse oorlogsmisdaad in de vorm van een strip aan de vergetelheid onttrokken wordt.

Eurofascisme

Het jongste nummer van het altijd verzorgde en interessante tijdschrift Zeit Geschichte (2013/nr. 3) is geheel gewijd aan het Eurofascisme tijdens het interbellum. Het zwaartepunt van het nummer ligt uiteraard op de landen Duitsland, Italië en Spanje maar daarnaast komt zowat ieder Europees land aan bod: van het Portugal van Salazar tot het Polen van Pilsudski. Langere artikels zijn gewijd aan het fascisme in Oostenrijk, Frankrijk en Engeland.
Achteraan het nummer staan een tiental portretjes van Europese fascisten geschetst. Naast Anton Mussert komt ook 'onze' Staf de Clercq aan bod. In het volgend jaar te verschijnen deel 8 van de Cahiers Staf de Clercq zullen we het stukje opnemen.

Gabriele d'Annunzio en de IRA

Sinds jaren ben ik al geabonneerd op het degelijke Ierse geschiedenistijdschrift History Ireland: Ireland's History Magazine. Het tijdschrift beperkt zich niet alleen tot de geschiedenis van het groene eiland maar bestrijkt de hele wereld, waar ooit Ieren actief geweest zijn. Onlangs stond er bijvoorbeeld een artikel in het tijdschrift dat aandacht besteedde aan het Ierse contingent soldaten dat deel uitmaakte van een VN-strijdmacht ergens in Centraal Afrika.
In het jongste nummer van History Ireland (nr. 5, september-oktober 2013) las ik een schitterend artikel over de IRA en de Italiaanse dandy, dichter en oorlogsheld Gabriele d'Annunzio. Toen in 1919 D'Annunzio met een kleine troepenmacht de onafhankelijke staat Fiume uitriep en de stadsstaat een zowat anarchistisch leef-er-maar-op-los bewind kende, kwam regent D'Annunzio in contact met vooraanstaande leden van het Iers Republikeins Leger (IRA). De Ierse politicus Sean R. O'Kelly fungeerde zowat als draaischijf. Deze laatste onderhield ook goede contacten met de bekend wordende fascistenleider Benito Mussolini die vierkant achter O'Kelly's plan stond.
De contacten tussen de flamboyante Italiaanse dichter en O'Kelly leidden ertoe dat de IRA tussen 1919 en 1921 een aanzienlijke voorraad wapens uit de bestanden van het voormalige Oostenrijks-Hongaarse leger kregen. Deze wapens konden immers door de Britten niet getraceerd worden. Een en ander gebeurde met medeweten van de opeenvolgende Italiaanse regeringen. De wapens werden door Italiaanse schepen naar de Ierse haven Cork gebracht. Na de ontbinding van het staatje Fiume in 1923 verleenden enkele Arditi (Italiaanse elitesoldaten) hand- en spandiensten aan het IRA. Het artikel is van de hand van Fiona Fitzsimons.
Op de foto hierboven zit Gabriele d'Annunzio (met hoed) te midden van enkele van zijn Arditi.

Tobie Goedewagen en Vlaanderen en Dietsland

Dezer dagen las ik de biografie van Tobie Goedewaagen (1895-1980) geschreven door Benien van Berkel. Een leerrijk en ook voor de geschiedenis van de Vlaamse Beweging interessant boek. We leren er uit dat de gebiografeerde dankzij de journalisten P.H. Ritter jr, Pieter Jan van Megchelen, Willem Goedhuys. en Hendrik Krekel in contact kwam met mensen uit de Vlaamse en de Groot-Nederlandse beweging. "Het begrip 'nationaal' werd voor Goedewaagen identiek aan Groot-Nederlands en Diets". Hij las het tijdschrift Dietbrand van Wies Moens en kwam in contact met het Verdinaso. In 1937 maakte hij kennis met Ernst Voorhoeve toen propagandaleider van het Verdinaso in Nederland.
Joris van Severen maakte op Goedewagen een "buitengewoon intelligente, integere en wilskrachtige indruk, maar in diens Bourgondische staatsopvatting zag hij niets: te franskiljons en te anti-Duits. Goedewaagen werd geen lid van het Verdinaso maar wel van de Dietse Bond, waar hij ook de leider van de NSB Anton Mussert, de Utrechtse privaatdocent Robert van Genechten en de Utrechtse hoogleraar Carl Gerretson trof. Goedewaagen voelde zich naar eigen zeggen een echte 'Dietscher'.
Begin 1935 hield hij voor studenten van de rijksuniversiteit van Gent een lezing met Groot-Nederlandse thematiek" (p. 89-90).
Van een ontmoeting en persoonlijke kennismaking met Joris van Severen of Staf de Clercq is in de biografie nergens sprake.
De maand augustus vloog zowat voorbij. Veel tijd om mijn blog te verzorgen had ik niet. Het overlijden van mijn schoonvader Herman Augustyn (1929-2013) en het nalezen van de drukproeven van de biografie van Leo Vindevogel waren hiervoor de reden. De drukproeven zijn inmiddels allen verbeterd en goed voor druk bevonden. Vanaf volgende week beginnen de persen te rollen.

Advocaat van de duivel

Op donderdag, 15 augustus overleed advocaat Jacques Vergès (1925-2013). Hij werd 88 jaar. Zijn bijnaam was "Advocaat van de duivel". Hij verdedigde eenieder die op hem beroep deed, of hij/zij nu links of rechts, rijk of arm was. Het maakte meester Vergès niets uit. Desnoods zou hij Hitler, Stalin, Honecker, Nixon of Mao voor de rechtbank verdedigd hebben.
Bij leven verdedigde hij Klaus Barbie, de Gestapochef van Lyon, de terrorist Carlos, Slobodan Milosevic en de Cambodjaanse tiran en massamoordenaar Khieu Samphan voor de rechtbank.
Jacques Vergès provoceerde graag. Hij overleed ten huize van zijn vriendin in Parijs in dezelfde kamer waar ook de befaamde filosoof Voltaire overleed. Toeval of niet.
Ooit mocht ik een lezing van hem in Antwerpen bijwonen.