De totale afgang van het Nederlandse leger in mei 1940

 "Die lafaards! Zij hebben zich door de vlucht gered. Zij hebben zich laten overdonderen door een troepje kwajongens van 17 tot 20 jaar", aldus een Nederlandse generaal op 11 mei 1940 over zijn eigen troepen.

Harmen Hoogenboom keek aan de hand van nieuw bronnenmateriaal en met een fris hoofd naar een vraagstuk dat al vanaf de capitulatie van het Nederlandse leger op 15 mei 1940 de gemoederen van militairen, veteranen en historici bezighoudt, en waarover de meest uiteenlopende meningen te berde zijn gebracht: was het Nederlandse leger in mei 1940 voorbereid op zijn verdedigende taak en heeft de Nederlandse militair zich ten volle ingezet toen het Duitse leger het land binnenviel. Zoals te verwachten, luidt het antwoord hierop: neen!

De auteur behandelde op een originele manier deze complexe materie door in te zoemen op een enkel gevecht, namelijk dat om de voorposten gelegen aan de voet van de Grebbeberg op 11 en 12 mei. In dat gevecht kwam alles bij elkaar: een schromelijke onderschatting van de gevechtskracht van de Duitsers, heldenmoed en lafheid, een overmachtige en met moderne wapens uitgeruste tegenstander, falend en effectief leiderschap. En dat alles op een cruciale plek in de Nederlandse verdediging, waar het veldleger de Vesting Holland beschermde tegen de vijandelijke opmars naar het oosten. Na twee dagen oorlog was er van een geordend Nederlands leger geen sprake meer.

Schrijver Hoogenboom heeft het alles zorgvuldig en gedetailleerd onderzocht en neergeschreven in zijn relevante en degelijke studie. Verzorgde en uitvoerig geïllustreerde uitgave met kaartjes in vierkleurendruk. Met eindnoten en bibliografie. Een register ontbreekt.

Harmen Hoogenboom, "Tot de laatste man en de laatste patroon: gevechtsveldgedrag en heldendom, 11 mei 1940". Soesterberg, Aspekt, 2021. Ill., 287 blz. Gen., 19,95€ ISBN 9789464240917

Bpost: ellende troef

 Ik ben het beu! Beu, beu en nogmaals beu! Niets dan ellende met die zaak, bpost genaamd. Dit jaar alleen al zijn er twaalf boekenzendingen van me 'verloren' (lees: gestolen door bpost-personeel) gegaan. Toppunt was afgelopen week. Op maandag, 7 juni ll. verzond ik drie pakjes. Geen enkel bereikte zijn bestemming. Klacht neerleggen helpt niet. Dit jaar deed ik dat al vier maal. Telkens luidde het antwoord: "We zullen het onderzoeken en u op de hoogte houden". Daarbij bleef het. Verdere berichten kreeg ik niet. Naar het hoofdkantoor in Brussel bellen, is een zenuwslopende en kostelijke bedoening. Je wordt ettelijke keren doorverbonden en het resultaat blijft hetzelfde: nihil.

Daarom deze beslissing. Aan iedereen die een boek bestelt, laat ik voortaan weten: ofwel het gewone posttarief maar dan wel op eigen risico ofwel een duurdere maar dan wel een aangetekende zending. Het spijt me lezer/lezeres maar ik zie geen andere oplossing meer. We hebben hier jammer genoeg geen post.nl. 

De dictator van Wit-Rusland

 Wit-Rusland, ook Belarus genaamd, telt negen miljoen inwoners. Sinds 1994 wordt de voormalige Sovjet-republiek met harde hand door Aleksandr Loekasjenko geregeerd. Hij is de enige overgebleven dictator van Europa. Nog in mei kwam het land op een biezonder negatieve wijze in het nieuws. Door middel van een ophefmakende vliegtuigkaping werd een passagiersvliegtuig gedwongen in Minsk te landen. Daar werd een Wit-Russisch oppositielid door geheime agenten met geweld van boord gehaald, waarna het vliegtuig weer kon vertrekken. Als voorbeeld van staatsterrorisme kon het voorval alvast tellen.

De Wit-Russische bevolking, die sinds de gefraudeerde presidentsverkiezingen van augustus 2020 massaal op straat kwam om het aftreden van dictator Loekasjenko te eisen, heeft bij dit alles het nakijken. Over Wit-Rusland publiceerde kenner, vertaler en journalist Ardy Beld een verhelderend boek. In Een land om te leven, aldus de titel van zijn boek, brengt ons onder meer een portret van de Wit-Russische dictator, die ooit door zijn toenmalige chefs aan een psychiatrisch onderzoek onderworpen werd, en van de belangrijkste oppositieleden. Na een historische schets van het land brengt Beld ons een reeks interviews met Wit-Russen uit zowat alle geledingen van de maatschappij: van popmusici tot topsporters, van journalisten tot een voormalige schoonheidskoningin. Allen belandden ze tussen 9 augustus en 16 november 2020 in de gevangenis. In amper drie
maanden werden meer dan 20.000 Wit-Russen gearresteerd en veroordeeld. Op die wijze wordt de willekeur van een dictatuur en de huidige uitzichtloosheid op treffende wijze getoond. Achter dat alles staat de schaduw van het Kremlin. 

Ardy Beld sloot de redactie van zijn indringend boek in februari af.

Ardy Beld, "Een land om te leven: honderd dagen protest in Wit-Rusland". Soesterberg, Aspekt, 2021. Ill., 186 blz. Gen., 18,95 euro ISBN 978-94-6424-100-6

Frantz van Dorpe-colloquium in Sint-Niklaas

Gisteren woonde ik in Sint-Niklaas de eerste grotere bijeenkomst binnen de Vlaamse Beweging bij sinds het uitbreken van het coronavirus. De organisatie was in handen van de lokale heemkundige kring, het ADVN en de Stad Sint-Niklaas. In de hoofdstad van het Waasland tekenden een zeventigtal personen present om in de Collegekerk het Frantz van Dorpe-colloquium bij te wonen; alleen al 37 familieleden van de gewezen burgemeester van Sint-Niklaas waren erbij. 

Een achttal sprekers hielden een referaat over diverse aspecten uit het leven van de gewezen leidsman van het Verdinaso. Beklijvend waren de lezingen van Vincent Stuer, Dieter Vandenbroucke, Jan Creve en Frank Judo. Geregeld kwam ook het antisemitisme van Van Dorpe aan bod. Een antisemiet was hij inderdaad maar een systematische jodenhater was hij niet. Zo getuigde hij ook een tijdlang van zijn fascistische gezindheid (zeker geen nazi!).  Van Dorpe was een zeer ambitieus man maar ook een moedig man, die moeilijkheden niet uit de weg ging. Tijdens de vragenronde waren er opmerkelijke interventies van Nelly Maes, Nico van Campenhout en Kurt Ravyts.

Rond 16u was het afgelopen en keerde eenieder huiswaarts. Gezien de covidmaatregelen kon burgemeester Lieven Dehandschutter -een oude vriend van me uit de periode van onze medewerking aan het tijdschrift Nieuw Vlaanderen- tot zijn spijt geen afscheidsreceptie aanbieden. De diverse referaten en interventies zullen volgend jaar in boekvorm verschijnen.

Nieuwe bevindingen over de Duits-Poolse oorlog van 1939

 Op 1 september 1939 vielen diverse Duitse legers Polen binnen, gevolgd door het Rode Leger op 17 september. Enkele dagen nadien verklaarden de Britten en de Fransen Duitsland de oorlog. Binnen de kortste keren lagen de Poolse strijdkrachten op apegapen. Einde september was de jonge Poolse republiek voltooid verleden tijd. Tot hier toe het gangbare beeld. In zijn nieuw boek De Poolse oorlog voegt uitgever-schrijver Perry Pierik hier ettelijke nieuwe bevindingen aan toe. Hij kon dat doen aan de hand van nieuwe vondsten in Duitse archieven, die onlangs door Rusland vrijgegeven werden.

Bijvoorbeeld over de hoogmoed en de arrogantie van de Poolse bewindvoerders ten opzichte van de Duitsers. De Polen wilden helemaal geen onderhandelingen met de Duitsers voeren in de zomer van 1939. Zij voelden zich gesterkt door de Britse garantie. De Polen waren oprecht de mening toegedaan dat zij in staat waren om gedurende twee jaar tegen de Duitsers stand te houden, en dat ondanks alle Britse waarschuwingen. Zo schatte een Britse generaal dat de Polen nauwelijks een week konden standhouden tegen de Duitse legers. Hoewel de Polen zo'n 40 % van hun budget aan het leger besteedden, was het grotendeels verouderd. Verder waren de Fransen in 1933 bereid om hun steun aan Polen te laten vallen in ruil voor vrede. Hitler was niet geïnteresseerd omdat hij het hele verdrag van Versailles  geschrapt wilde zien. Nieuw is bijvoorbeeld ook het harde optreden van de Polen tegenover de Oekraïense minderheid binnen hun grenzen. Naast honderden Volksduitsers werden er in september 1939 ook enkele duizenden Oekraïeners door Polen vermoord. Wist u dat bij het Verdrag van München in september 1938 ook Polen stukken grondgebied van Tsjechoslowakije inpalmde? En dat na de bezetting van Praag door de Duitsers in maart 1939 Polen al overging tot een gedeeltelijke mobilisatie? Dat en nog veel meer kunt u lezen in het nieuwe boek van Perry Pierik dat een volledig nieuw beeld brengt van het
begin van de Tweede Wereldoorlog.

Een ander zwaartepunt vormen de paar honderd foto's -waarvan de meeste hier voor het eerst gepubliceerd worden- die het boek bevatten. De hamvraag blijft uiteraard waarom de Britten en de Fransen op 17 september ook niet de oorlog verklaarden aan de Sovjet-Unie, toen dat land Polen binnentrok? Daarvoor is het wachten op het openen van de desbetreffende Britse archieven in 2039, honderd jaar na datum. Nu is er alvast het boek van Pierik met nieuwe info. 

Perry Pierik, "De Poolse oorlog: nieuwe feiten rond diplomatie, onderdrukking, oorlog, spionage en slachtofferschap". Amersfoort, Aspekt, 2021. Ill., 417 blz. Gen., 34,95 euro ISBN 978-94-6338-297-7