Schande!

Einde maart werden bij opgravingen aan het Vandenpeerenboomplein in Ieper restanten van een dikke stenen muur ontdekt. Volgens archeologen zou de blootgelegde site een onderdeel zijn van een 12de eeuwse grafelijke burcht. Terecht werd gesproken van een unieke vondst. 

Tal van Ieperlingen hoopten dat de stad en de Vlaamse overheid de site zouden aankopen en tentoonstellen. De voorziene Carrefour-supermarkt werd als overbodig beschouwd. Er zijn er al een aantal in de stad te vinden. Maar eilaas bij een recent bezoek van de bevoegde minister Weyts liet deze weten dat hij geen geld (10 miljoen euro) had om de site te kopen. Het budget Onroerend Erfgoed is te beperkt. Schande over deze minister en de Vlaamse regering. Geld voor allerhande festivals en sportevenementen is er in overvloed maar voor de restanten van een Vlaamse burcht uit de 11de-12de eeuw heeft men geen budget. Kon men dat geld dan bijvoorbeeld niet aftrekken van het tegenwoordig enorme defensiebudget. Bijvoorbeeld door wat minder Franse gevechtswagens te kopen. 

Zodoende is een unieke kans verkeken en zal de archeologische site voor eeuwig en altijd weer onder de grond verdwijnen. Hierbij kan men enkel maar het hoofd schudden bij zoveel kortzichtigheid.

Bezoek aan De Panne

Naar aanleiding van ons bezoek aan de tentoonstelling in De Panne Belgische kust op affiche, 1885-1960. Een hele mooie en rijke tentoonstelling. Wel vonden we een extravagante en ietwat lugubere affiche, die niet werd opgenomen in de catalogus. De affiche Bal du Rat Mort dateert van 1912 en werd getekend door de Oostendse kunstenaar Gustave Teygeman (1874-1960).

Frantz van Dorpe-colloquium in Sint-Niklaas

Gisteren woonde ik in Sint-Niklaas de eerste grotere bijeenkomst binnen de Vlaamse Beweging bij sinds het uitbreken van het coronavirus. De organisatie was in handen van de lokale heemkundige kring, het ADVN en de Stad Sint-Niklaas. In de hoofdstad van het Waasland tekenden een zeventigtal personen present om in de Collegekerk het Frantz van Dorpe-colloquium bij te wonen; alleen al 37 familieleden van de gewezen burgemeester van Sint-Niklaas waren erbij. 

Een achttal sprekers hielden een referaat over diverse aspecten uit het leven van de gewezen leidsman van het Verdinaso. Beklijvend waren de lezingen van Vincent Stuer, Dieter Vandenbroucke, Jan Creve en Frank Judo. Geregeld kwam ook het antisemitisme van Van Dorpe aan bod. Een antisemiet was hij inderdaad maar een systematische jodenhater was hij niet. Zo getuigde hij ook een tijdlang van zijn fascistische gezindheid (zeker geen nazi!).  Van Dorpe was een zeer ambitieus man maar ook een moedig man, die moeilijkheden niet uit de weg ging. Tijdens de vragenronde waren er opmerkelijke interventies van Nelly Maes, Nico van Campenhout en Kurt Ravyts.

Rond 16u was het afgelopen en keerde eenieder huiswaarts. Gezien de covidmaatregelen kon burgemeester Lieven Dehandschutter -een oude vriend van me uit de periode van onze medewerking aan het tijdschrift Nieuw Vlaanderen- tot zijn spijt geen afscheidsreceptie aanbieden. De diverse referaten en interventies zullen volgend jaar in boekvorm verschijnen.

Tentoonstelling Gebroeders Van Eyck

Gisteren bezochten Ann en ik de spraakmakende tentoonstelling gewijd aan Jan en Hubert van Eyck in het Museum voor Schone Kunsten in Gent.
De tentoonstelling is inderdaad de moeite waard. Het is een bad van pracht en praal waarin je terecht komt. Dankzij de gehandhaafde tijdsblokken was er nergens aandrang en kon ook Ann vanuit haar rolstoel alles rustig bekijken vanop de eerste rij. Sommige schilderijen moet je inderdaad van dichtbij kunnen bekijken gezien het kleine formaat ervan.
Vooral Jan van Eyck was een voortrekker en vernieuwer van de schilderkunst in zijn tijd. De details zijn overweldigend. Zijn portretten zijn verpletterend realistisch. Bij het zien van al dat moois bedenk je dan dat het grootste deel van zijn oeuvre verloren gegaan is.
Op de tentoonstelling was er ook werk van tijdgenoten, onder meer van Italiaanse meesters, te zien. Zonder meer, en dat niet uit patriottistische overwegingen, zijn ze allen de mindere van Jan van Eyck.
Ons bezoek aan de museumwinkel was dan weer een teleurstelling. Zelf ben ik een liefhebber van mooie bladwijzers maar die waren er niet. Helemaal geen Van Eyck-bladwijzers. Dominius Lampsonius tekende een prachtig portret van Jan van Eyck. Het origineel ligt op de tentoonstelling maar een prentkaart was niet voorradig. Een misser.
Er waren heel wat voorzorgsmaatregelen tegen het coronavirus. Dagelijks bezoeken honderden mensen de tentoonstelling. Sinds vandaag is ze echter niet meer toegankelijk en dat voor onbepaalde tijd. Jammer voor al die mensen, onder wie vele niet-Vlamingen, die thans in de kou moeten staan.

Groot-Poperinge

Gisteravond op Sinterklaasdag woonde ik in Zaal Palace in Poperinge de voorstelling bij van het nieuwe boek van Kristof Papin "Collaboratie en repressie", of de vele gezichten van de bezetting tijdens Wereldoorlog II in Groot-Poperinge.
Zo'n 120 mensen woonden de voorstelling bij. Terwijl vriend Kurt de dooprede hield, beperkte ik mijn inbreng tot een kort slotwoord. Er was ook een kleine gelegenheidstentoonstelling te zien. Daarna vonden er tal van gesprekken en gesprekjes plaats met oude en nieuwe bekenden. Het boek telt 592 blz. en zal ik eerlang in een Antwerps weekblad bespreken.

Tentoonstelling Baasrode

(Foto Herwig Vereycken)

Afgelopen weekeinde vond in Baasrode, bij Dendermonde, een groots opgezette tentoonstelling plaats over de opeenvolgende Heelnederlandse jeugdbewegingen. Er was veel belangstelling voor. Samen met een goede vriend hield ik er een boekenstand open. Op zaterdagnamiddag signeerde tekenaar Korbo. Voor mijn nog te verschijnen nieuw boek over Reimond Tollenaere: 'vader' van het Vlaamsch Legioen ontwierp Korbo de cover, waarvan ik vijftig affiches op opdikkend editiepapier liet maken. Alle affiches zijn gesigneerd en genummerd.


Zicht op de stand (Foto FDK)

Het boek zelf zal in 2021 verschijnen (gebonden en in vierkleurendruk). Met voldoening kijk ik terug op deze dagen van Baasrode, en dank ik de vrienden die mijn deelname mogelijk maakten.

Lokeren

Gistermiddag samen met een goede vriend de tentoonstelling over het hechteniskamp of concentratiekamp van Lokeren in het stadsmuseum bezocht. Er was veel belangstelling. Tentoonstelling met veel unieke kunstwerken mag er wezen. Het is dan ook jammer dat het zogenaamde begeleidende wetenschappelijke comité het niet nodig vond om een catalogus uit te brengen. Immers voor de eerste, en wellicht laatste, maal werden hier tal van kunstwerken samengebracht die anders in privé verzamelingen berusten. Hier zijn/waren stukken te zien die we nog nooit eerder zagen. Een gemiste kans.

Pyke Koch bis

Zopas het nieuwe jaarboek Joris van Severen, deel 22 in de reeks, mogen ontvangen met hierin mijn geïllustreerd (in kleur) opstel over Pyke Koch (p. 85-96). Andermaal een dossier dat afgewerkt is.

Lutherstadt Wittenberg

Gisteravond thuisgekomen van een driedaagse uitstap naar Wittenberg (70 km ten zuiden van Berlijn), samen met mijn schoonbroer en enkele familieleden. Onderweg bezochten we de thans historische gedenkplaats (Gedenkstätte) Innerdeutsche Grenze Helmstedt/Marienborn, die gedurende ruim veertig jaar de grenscontroleplaats tussen de BRD en de DDR vormde. Hier werden jaarlijks tienduizenden grensgangers door Vopo's nauwgezet, soms tot op het blote vel, gecontroleerd. Thans kun je tijdens de openingsuren overal vrij in en uit lopen. De barakken en het interieur bleven intact bewaard en geven een realistische indruk.
In Wittenberg is het uiteraard alles Luther wat de klok slaat. Het oude centrum werd zorgvuldig
gerestaureerd. Daarnaast bezochten we ook het Bauhaus-museum in Dessau.

Pyke Koch-tentoonstelling

Zelfportret met zwarte band, schilderij uit de jaren 1930

Vandaag bezocht ik met twee goede vrienden de Pyke Koch-tentoonstelling in het Centraal Museum van Utrecht. Een hoogst leerrijke tentoonstelling, veel grootser en overzichtelijker dan gedacht. Vooral interessant is de opstelling van de schilderijen van Pyke Koch (1901-1991) samen met tijdgenoten. Zo kan je als bezoeker veel makkelijker de schilderijen met elkaar vergelijken. Opvallend is dat enkele schilderijen eigendom zijn van een museum in Moskou. Koch was een perfectionist tot en met. Bij sneeuwschilderijen, zoals voetballen in de sneeuw, krijg je het koud. Een schilderij als Het wachten bezorgt je als bezoeker een zekere kilte als je het koude ijzer van de straatlantaarn van nabij bekijkt. Het glanzende leder van de mantel van een vrouwelijke figurant lijkt wel echt.
Ook wordt er aandacht besteedt aan de Verdinaso/NSB-periode van Pyke Koch. Beide onderwerpen komen aan bod in de begeleidende inleidende filmpjes. De kunstenaar werd na de oorlog enkel veroordeeld tot een jaar tentoonstellingsverbod. Wat zouden onze veroordeelde kunstenaars hiermee in hun nopjes geweest zijn.
Kortom een tentoonstelling om u tegen te zeggen. Achteraf kuierden we nog wat in de zonovergoten Utrechtse binnenstad.

Uitstap naar de Westhoek

Vandaag deden we een kleine uitstap naar de Westhoek; dat in het kader van de herdenking van de Eerste Wereldoorlog.

In Passendale bezochten we bij helder weer de Britse begraafplaats Tyn Cot. Vanop de heuvelrug hadden we een weids uitzicht over de streek rond Ieper. Van daaruit trokken Britten, Canadezen en Nieuw-Zeelanders in de zomer van 1917 ten aanval tegen de Duitse troepen die de heuvelkam beheersten. Zij moeten al van ver de Britse, elkaar opeenvolgende, infanteriegolven hebben zien aankomen. Bovendien was het een barslechte zomer. Duizenden aanvallers bleven steken in de modder en werden door de Duitsers als eendjes op een kermis afgeschoten. Honderden anderen verdronken dan weer in de modderpoelen. Een van de vele slachtingen van deze onzinnige oorlog.
In Mesen brachten we een kort bezoekje aan het nieuwe mooie monument dat het kerstbestand van 1914 symboliseert (zie bijgaande foto). Tot slot bezochten we in Poperinge het Talbot House. Dat viel een beetje tegen omdat de lift defect was en Ann in haar rolstoel niet mee kon naar boven. Als compensatie kreeg ze in de tuin gratis een kop koffie geserveerd.

Kaalscheren

Na het einde van de bezetting in mei 1945 werden in Nederland duizenden meisjes en vrouwen kaalgeschoren wegens omgang met de Duitse vijand. In tegenstelling tot bij ons verschenen er bij onze Noorderburen al enkele boeken over het onderwerp. Thans is er ook een tentoonstelling. Onder de titel "Geknipt voor de vijand: moffenmeiden door de ogen van omstanders" vindt er tot 21 augustus een tentoonstelling plaats in het Volksbuurtmuseum in Utrecht. Een aantal schrijnende foto's maken deel uit van deze unieke tentoonstelling.
Meer informatie bij rondleiding@gekniptvoordevijand.nl. De complete getuigenverslagen vindt u verzameld op www.gekniptvoordevijand.nl Bij ons zou een dergelijke tentoonstelling voorlopig nog ondenkbaar zijn.

Bezoek Bosch-tentoonstelling

Ann en ik zijn juist enkele uren weer thuis nadat we gisteren in 's-Hertogenbosch de overzichtstentoonstelling van het werk van Jheronimus Bosch bezocht hebben. Effenaf schitterend en zo gedetailleerd. De begeleidende filmpjes tonen de vele details die je op de eigenlijke schilderijen nauwelijks met het blote oog kunt zien. Bosch wilde met zijn schilderijen en tekeningen vooral het boosaardige, het kwade in de mens uitbeelden. Op zijn schilderijen krioelt het dan ook van duivels, monsters, hellevegen, vervloekten, saters en ander hellegebroed. Met hem daal je af naar de kelderverdiepingen van het menselijke brein. In zijn tijd moet zijn werk al volop gewaardeerd zijn, gezien de vele opdrachten die hij kreeg.
Nu we hebben er werkelijk van genoten. Ann had het iets moeilijker omdat zij alles vanuit haar rolstoel diende te bekijken. Zowat de hele binnenstad van deze Noord-Brabantse stad staat thans in het teken van Bosch. De vele nieuwe terrassen en de diverse talen die we hoorden spreken, duiden op het succes van deze tentoonstelling. Ondanks de grote drukte binnen in het museum verliep alles bijzonder vlot. Ook de vriendelijkheid van het personeel viel ons op. We zijn blij dat we de tentoonstelling zagen.

Signeren op de Boekenbeurs

Gisteren brachten we een bezoek aan de Boekenbeurs in Antwerpen. Op vraag van Perry Pierik van uitgeverij Aspekt heb ik aan zijn stand gedurende anderhalf uur zitten signeren. Nu gelukkig ging de tijd vlot voorbij en kon ik enkele boeken signeren. De rest van de tijd was ideaal om met Perry wat bij te praten over boeken, uitgeven en toekomstplannen te smeden. Het was er wel warm en bijwijlen redelijk druk. Twee zaken die niet bepaald aan mij besteed zijn. Op de foto staat Perry Pierik naast mij te praten met een boekenmens. Zijn aankopen waren voldoende om twee tassen te vullen. Uitgeverij De Rode Kamer heeft geen betrekking op een bepaalde ideologie...
Een beeld dat me zal bijblijven is Pieter Aspe die zit te signeren met een lange rij gegadigden voor hem. Zijn collega naast hem zat werkloos toe te kijken. Wat gaat er dan in die man om?

Kapelanij Cyriel Verschaeve

Gisteravond vond in Alveringem de officiële opening plaats van de vernieuwde voutekamer in de voormalige kapelanij van Cyriel Verschaeve. Het geheel past in het kader van "Alveringem in de Groote Oorlog". Zo'n zestig aanwezigen volgden de uiteenzettingen van de zes sprekers - wat nogal veel was, gezien ook de harde stoelen. Gelukkig hielden ze zich aan de toegezegde spreektijd van elk tien minuten. Het is vooral de verdienste geweest van  Verschaeve-biograaf Romain Vanlandschoot, die hemel en aarde bewoog om de erkenning van de kapelanij door de Provincie West-Vlaanderen te verkrijgen. In 2009 werden hiertoe de eerste stappen gezet.  Op de hierbij afgedrukte foto ziet u WO I-kenner Franky Bostyn tijdens zijn uiteenzetting.

Alles verliep in een serene sfeer. Na de toespraken kreeg eenieder de gelegenheid om in kleine groepjes -groot is het er immers niet- de voutekamer te gaan bezichtigen. Bij een natje en een droogje (onder meer potjesvlees uit de Westhoek) konden we oude bekenden ontmoeten en wat bijpraten. Met het prachtige weer vond een deel van de receptie buiten plaats.

Bad Pyrmont

De afgelopen dagen ondernam ik met enkele vrienden een reisje door Nedersaksen. We bezochten onder meer de steden Hildesheim (waar kapelaan Verschaeve en SS-Reichsführer Himmler elkaar een laatste maal ontmoetten) en Hameln. Een ontdekking was het vinden van de Bückeberg waar op een speciaal aangelegde weide tussen 1933 en 1937 jaarlijks het Reichserntedankfest met zicht op de Weser gevierd werd. Het was even zoeken want uiteraard was er geen enkele wegwijzer die ons toonde welke route we dienden te volgen.
Voor mij was het hoogtepunt een bezoek aan Bad Pyrmont, een plaats vol oude dames en vergane glorie. Tussen september en november 1944 zetelde hier even de Vlaamsche Landsleiding onder Jef van de Wiele. Binnenin, zei ons de dienstdoende ambtenaar, was er maar weinig veranderd. De ruimtes hadden nog dezelfde indeling als toen en de trappen kraken nog even erg. Enkel was er extra sanitair gekomen. Vroeger bevonden toiletten en badkamers zich in de kelder. De oorspronkelijke watervesting werd tijdens de Dertigjarige Oorlog (1618-1648) grotendeels vernield. In de plaats kwam tijdens de 18de eeuw een slot dat hoofdzakelijk tijdens de zomer gebruikt werd. Over de periode tussen 1933 en 1945 wordt in de voorhanden zijnde publicaties en documenten met geen woord gerept. Maar we hebben het gezien.

Lissewege en Maria van Aerden

Deze week brachten Ann en ik een bezoek aan Lissewege waar we beiden nog nooit geweest waren. Het was de moeite waard. Een lieflijk wit dorp met de alles overheersende vestingkerk. Binnen in de kerk was er een kunsttentoonstelling. Het hier weergegeven beeldje De dronkaard maakt er deel van uit. Uit mijn jeugd herinner ik me dat het dorp voorkwam in een verhaal van De Rode Ridder. Het middagmaal gebruikten we in restaurant Saeftinge. De kloekgebouwde broeder Willem van Saeftinge speelde een toonaangevende rol tijdens de Guldensporenslag van 1302, en was uit Lissewege afkomstig. Met zijn roestig slagzwaard velde hij menig Fransman, althans zo schreef Hendrik Conscience het en beeldde Bob de Moor het uit. Jammer enkel dat het standbeeld van broeder Willem op het dorpsplein zo'n zielloos gietijzeren 'geval' is. We waren ook nog voor een andere reden in Lissewege. Later wil ik graag een opstel wijden aan Amedée Boi, de oorlogsburgemeester van het "witte dorp".
Gisteren schreef en stelde ik mijn vijfde Leesfolder samen; ditmaal gewijd aan de Vlaamse DRK-verpleegster Maria van Aerden, die begin 1944 gedood werd tijdens een Sovjet-Russisch luchtbombardement.

Voorstelling boek Jef Nys

Gisteravond woonden we samen met een negentigtal genodigden in Kruishoutem de voorstelling bij van het boek Jef Nys, de beginjaren als cartoonist van Tomas Verachtert. De boekvoorstelling vond plaats in het Europees Cartoon Centrum. Meteen een gelegenheid om kennis te maken met het gebouw. De meeste mensen denken spontaan aan de stripheld Jommeke als ze de naam Jef Nys horen vallen. Slechts intimi wisten dat hij voordien tussen 1945 en 1955 als politiek cartoonist aan het weekblad 't Pallieterke meewerkte. In die periode moet hij voor het 'gazetje' van Bruno de Winter ongeveer drieduizend cartoons, karikaturen en illustraties getekend hebben. Een brede selectie hieruit valt nog tot 1 september te bekijken in het Cartoon Centrum.
Na de diverse toespraken onder meer door de auteur en hoofdredacteur Karl van Camp was het tijd voor een rijkelijk voorziene receptie. Tevens voerden we enkele gesprekken met vrienden en bekenden. Na een rondgang langs de tentoongestelde spotprenten keerden we met tevredenheid in de regen weer naar huis.

In de voetsporen van Cyriel Verschaeve

Afgelopen week brachten mijn goede vriend Karl Drabbe en ik door in Innsbruck en omgeving. Naast wandelingen maakten we ook uitgebreid kennis met de geschiedenis van Tirol en het Tiroler streven naar eenheid sinds de afscheiding van Südtirol in 1919. Ook bezochten we in het Tiroler Landesmuseum in Innsbruck een indrukwekkende tentoonstelling over Tirol tijdens de Eerste Wereldoorlog (1915-1918). Het was inderdaad in mei 1915 dat Italië aan het Habsburgse rijk (Oostenrijk-Hongarije) de oorlog verklaarde. Na de oorlog kwam de Italiaans-Oostenrijkse grens een stuk meer noordwaarts aan de Brennerpas te liggen.
Het hoofddoel van deze reis was voor mij echter een uitgebreid onderzoek naar de voetsporen van kapelaan Cyriel Verschaeve in Tirol. Daartoe deed ik archivalisch onderzoek in Innsbruck en Hall in Tirol (tot 1978 Solbad Hall). Karl en ik vonden ook het 'Pfarrheim' weer waar hij zijn laatste levensjaren sleet. Jaren geleden kreeg de ruime woonst al een andere bestemming. Op het 'Friedhof' ondernamen we een uitgebreide fotosessie.
Zoals hier en daar al aangekondigd plan ik een boek over het verblijf van "den geistlichen Führer Flanderns" in Tirol.

Fotobiografie in Wakken voorgesteld

 
Gisteren vond in het CC "De Baliekouter" in Wakken de voorstelling plaats van de fotobiografie die Maurits Cailliau en ik aan Joris van Severen wijdden. Alles vond in een opperbeste stemming plaats. Zo'n negentigtal personen woonden de boekvoorstelling in het zonnige en landelijk gelegen cultuurcentrum bij. Burgemeester Koenraad Degroote kreeg na mijn inleiding het eerste exemplaar aangeboden.
In de voormiddag vond het zesde Joris van Severen-colloquium plaats. In zijn inleiding had burgemeester Degroote kipkap gemaakt met de hetze, die tegen het gebeuren in zijn gemeente door bepaalde media gevoerd werd. Cameraploegen van de lokale zender WTV, RTL en Rtbf waren ter plaatse. RTL bestond het om in zijn commentaar te beweren dat Léon Degrelle in 1940 de secretaris van Joris van Severen was... Een echte dijenkletser.