Projecten in wording

Nu het einde van het jaar met rasse schreden nadert, breng ik nog kort verslag uit van de laatste werkzaamheden.
Ik ontving de tweede drukproef van mijn beknopte biografie van het Antwerpse woelwater Leo Frenssen. Het boek zal einde februari bij DoorbraakBoeken van Karl Drabbe verschijnen. Het zal ook via mijn netwerk te koop aangeboden worden.
Thans ben ik bezig met de eerste drukproef na te lezen van mijn boek over Hubert Borremans dat als deel 10 van de Oostfrontersreeks in de loop van maart zal verschijnen. Niet dat ik alle Oostfrontvrijwilligers als idealisten wens te beschouwen maar Hubert Borremans, zo blijkt alvast uit zijn brieven, was er zeker een van. Hij streed en viel onder de noemer "voor God en Vlaanderen".
Begin januari zal ik dan een speciaal boekje samenstellen over de voetnoot waarna nog een brochure over het proces (1925) Arthur Mulier volgt. Tot slot zal ik ook een Leesfolder wijden aan het Memelland dat in maart 1939 terug naar Duitsland ging. Tot dan was dat stukje Oost-Pruisen een deel van Litouwen.
Al deze nieuwe publicaties zullen in de lente van volgend jaar beschikbaar zijn.
Juist vóór Kerstmis verscheen na een lange en pijnlijke ontstaansgeschiedenis uiteindelijk dan toch het boek Herinneringen aan het hechteniskamp van Lokeren. Het boek dat enkele tekenen van spoed en haast bevat, verscheen bij uitgeverij Polemos. Er staan enkele bijdragen van mijn hand in.

Koningin Wilhelmina wist meer...

De Nederlandse koningin Wilhelmina beweerde dat ze van niets wist, toen de Duitse keizer Wilhelm II in november 1918 in haar land asiel vroeg. Ook later ontkende ze iedere betrokkenheid. Nu blijkt uit nieuw archiefonderzoek van de verdienstelijke historica en hoogleraar geschiedenis van internationale betrekkingen, Beatrice de Graaf dat dit een bewuste leugen was. Wilhelmina was wel degelijk en van nabij actief betrokken met de komst van de Duitse keizer naar haar land. Zij zorgde ervoor dat haar kabinet alles regelde en hem een waardig onderdak verleende.
Ook al tijdens de oorlog probeerde Wilhelmina met de Duitsers in Den Haag vredesbesprekingen te organiseren. Zo zorgde zij na de wapenstilstand van 11 november 1918 ervoor dat de Kaiserin naar Nederland kon komen om haar echtgenoot te vervoegen. Wilhelmina, aldus professor De Graaf, wist wel degelijk op voorhand dat de Kaiser naar Nederland zou komen.
Haar omvangrijke biografie van de hand van Cees Fasseur is alvast op dat vlak achterhaald. Fasseur steunde zich te veel op haar herinneringen die uit 1959 dateren. Daarin ontkende Wilhelmina iedere betrokkenheid bij de komst van de Duitse keizer. Ze wist helemaal van niets, liet ze toen weten. De Tweede Wereldoorlog zorgde ervoor dat haar memoires flink gekleurd waren. Fasseur nam Wilhelmina's stelling te vlug voor waarheid aan. Nu weten we, dankzij het kritische werk van professor De Graaf, dat de rol van Wilhelmina ondergewaardeerd werd.

Maarschalk Pétain

Het kot is weer eens te klein voor de poco's of de politiek correcten. In een rede naar aanleiding van het einde van de Eerste Wereldoorlog noemde de Franse president Emmanuel Macron maarschalk Philippe Pétain een "groot soldaat in de Eerste Wereldoorlog".
Meteen stonden de poco's op hun achterste poten en ging er een gehuil op dat horen en zien deed vergaan. Wat Pétain "un grand soldat de la guerre" noemen! Dat kon niet! Hij was de verrader bij uitstek, hij de fascistische leider van Vichy, de man die de Jodenvervolging gedoogde, ...
Zo zie je nog maar eens tot wat politiek correct gedoe leidt. Ze willen het werkelijk verloop van de geschiedenis niet meer kennen en doen, integendeel, aan geschiedvervalsing. In hun ogen is een goed woord over Pétain al voldoende om te steigeren, en hun verontwaardiging te uiten. Het grootste deel van de media nemen hierin maar al te vaak het voortouw. Het feit dat Pétain een einde maakte aan de slachtpartij van Verdun en zo het leven redde van tienduizenden Franse soldaten, mag niet eens meer vermeld worden. Want Vichy, weet je wel... En dat is nog maar een klein voorbeeldje.

Leo en Hubert

Vandaag het lemma over Leo Frenssen, bestemd voor het Nationaal Biografisch Woordenboek deel 24, afgewerkt. Tussendoor was ik al begonnen met mijn boek over Hubert Borremans dat in de Oostfrontersreeks zal verschijnen, voor te bereiden. Vanaf morgen begin ik er definitief mee. Zo God het wil, zal het volgende lente verschijnen.

Vlaamse beurs Kontich

Een kleine week geleden vond in Kontich de 23ste Vlaamse beurs plaats. Alle deelnemers vonden samen onderdak in een bunkerachtige zaal wat alvast een pluspunt was. Zeker als we dat vergelijken met de rommelachtige toestanden van vorig jaar toen de beurs over drie locaties verspreid werd. Dit jaar was alles op een plaats geconcentreerd, inbegrepen de eet- en drinkgelegenheden. Voor de bezoekers was dat ook makkelijker. Ook over de verkoop en de interesse mogen we niet klagen. De gemiddelde bezoekers zijn plus vijftigers en ouder. Mensen beneden veertig blijven evenwel ondervertegenwoordigd maar dat is vooral te wijten aan de ontlezing en de daarmee gepaard gaande digitale wereld als de grote vijand van het boek. Nu mag je de Vlaamse beurs ook niet vergelijken met een traditionele boekenbeurs waar kook- en sportboeken, alsook strips, de plak zwaaien.
Kortom onze gelukwensen aan organisator Edwin Truyens en zijn ploeg medewerkers. Volgend jaar staan we er terug.

René Victor

Gisteravond in het AMVC-Letterenhuis in Antwerpen de voorstelling van de lijvige biografie van de Vlaamsgezinde advocaat en humanist René Victor (1897-1984) door Jan Verstraete (geen familie!) bijgewoond. Zo'n honderdtal aanwezigen. Professor Matthias Storme schitterde door een deels geïmproviseerde rede. Terecht stelde hij dat hij van voetnoten houdt en een hekel heeft aan eindnoten, zoals ze ook in deze biografie jammerlijk aanwezig zijn. Toppunt van ellende is echter wanneer de uitgever voor het notenapparaat verwijst naar de webstek van zijn uitgeverij. Gelukkig werden in het voorliggende boek, uitgegeven door DoorbraakBoeken, de noten in het boek opgenomen.
Door de late voorstelling van het boek (20u30) moest ik me reppen om de laatste trein richting Kortrijk (22u37) te halen. Binnen afzienbare tijd zal ik het boek in 't Pallieterke bespreken.

Lokeren

Gistermiddag samen met een goede vriend de tentoonstelling over het hechteniskamp of concentratiekamp van Lokeren in het stadsmuseum bezocht. Er was veel belangstelling. Tentoonstelling met veel unieke kunstwerken mag er wezen. Het is dan ook jammer dat het zogenaamde begeleidende wetenschappelijke comité het niet nodig vond om een catalogus uit te brengen. Immers voor de eerste, en wellicht laatste, maal werden hier tal van kunstwerken samengebracht die anders in privé verzamelingen berusten. Hier zijn/waren stukken te zien die we nog nooit eerder zagen. Een gemiste kans.

Dr. Adriaan Martens vijftig jaar geleden overleden

Slechts weinigen zullen er bij stilgestaan hebben maar vijftig jaar geleden op 26 september 1968 overleed dr. Adriaan Martens in het landelijke Leiedorp Astene nabij Deinze. In zijn tijd deed hij zowel op geneeskundig als op politiek vlak heel wat stof opwaaien.
Hij was in allerlei opzichten een opmerkelijke figuur te noemen. Tijdens de twee wereldoorlogen was hij professor aan de Gentse universiteit, en dat kwam hem telkens duur te staan. Hij was gespecialiseerd in de interne geneeskunde en hij maakte naam met zijn dieetleer, die gebaseerd was op een persoonlijk dieet dat samengesteld werd op basis van het ziektebeeld van de te behandelen patiënt.
Toch werd hij vooral bekend als de centrale figuur in de zogenaamde Affaire Martens. Als gewezen activist werd hij in 1939 benoemd tot lid van de pas opgerichte Koninklijke Vlaamse Academie voor Geneeskunde. Liberalen en Franstaligen steigerden toen ze de benoeming vernamen. Er werd een echte hetzecampagne tegen Martens en de regering Spaak, die hem benoemde, ontketend. Resultaat was dat de regering viel en er op 2 april 1939 nieuwe verkiezingen plaatsvonden. Op verkiezingsdag nam een getergde dr. Martens ontslag uit de Academie.
Ondanks zijn druk bestaan genoot hij van de landelijke rust en interesseerde hij zich levenslang voor kunst, vooral dan die van de Latemse school. Martens was ook een gedreven kunstverzamelaar.
Naar aanleiding van zijn 50ste overlijdensdag verscheen er een eerste boek over hem: Benoît Vandeputte, Adriaan Martens en Henry van de Velde: geneeskunst aan de Leie. Oostkamp, Stichting Kunstboek, 2018. Ill., 112 blz. Geb., 26,95 €   ISBN 978 90 5856 597 6

Karel de Rycke uitverkocht

Gisteren het laatste exemplaar van mijn brochure over Karel de Rycke verkocht. Daarmee is deze brochure, nr. 8 in de Altringerreeks, volledig uitverkocht. Er verschenen twee verschillende drukken van. Een derde oplage is niet voorzien.

Reimond Tollenaere in Tielt

Gisteravond sprak ik voor de Marnix Ring Roeselare-Tielt "De Blauwvoet" over VNV-propagandaleider en commandant-generaal van de Dietsche Militie/Zwarte Brigade Reimond Tollenaere. Mijn lezing ging door in een van de vergaderruimtes van het aangename restaurant Shamrock in Tielt.
Een 35-tal aanwezigen en alles vond plaats in een gemoedelijke sfeer. Met dank aan voorzitter Lieven Debrabander. Achteraf kon ik wat boeken aan de man brengen onder meer ook van mijn pas verschenen Friese Portretten.

Gaston Durnez 90

Vandaag viert journalist-biograaf-portrettist-columnist Gaston Durnez zijn 90ste verjaardag. Van hieruit willen we hem met deze Bijbelse leeftijd gelukwensen.
Gisteren woonde ik in het AMVC-Letterenhuis in Antwerpen de voorstelling van zijn jongste boek Een mens is maar een wandelaar bij. Een inhoudelijk rijk boek waarin hij 33 mensen die hij van nabij kende, portretteert op zijn eigen onnavolgbare wijze. Aan elk 'portret' koppelde hij een resem persoonlijke herinneringen. Als een rode draad doorheen de bundel loopt zijn spijt, zijn nauwelijks ingehouden woede, over de teloorgang van 'zijn' krant De Standaard, die zijn eigen principes overboord gooide en verloochende. Het boek leest als een document humain. Een eerbetoon aan een noest werkende generatie.

Friezenboek gepubliceerd

Vandaag mijn exemplaren van de Friese portretten: een Vlaming ontdekt Friesland in ontvangst mogen nemen. Bij mijn weten het eerste boek over Friesland dat sinds 1945 in Vlaanderen verschijnt. Blij met mijn 58ste boek en ook meteen het eerste deel van mijn Verzamelde Opstellen. Vandaag en morgen maak ik de folders verzendingsklaar en gaat alles op de post. En dan maar wachten op bestellingen die hopelijk zullen volgen. Het boek is geïllustreerd en telt 276 blz. Kostprijs is 18,50 euro.

Historicus Henk Wesseling (1937-2018) overleden

Zaterdag ll. op 19 augustus overleed de Leidse historicus Henk Wesseling in zijn woonplaats Oegstgeest. Hij was een getalenteerd schrijver die er op schijnbaar achteloze wijze in slaagde complexe onderwerpen helder voor het voetlicht te plaatsen. Als historicus -"maar geen beroepshistoricus", liet hij weten- oordeelde hij liever niet. Eruditie en ironie vormden een vast bestanddeel van zijn oeuvre.
De jonge Wesseling specialiseerde zich in de geschiedenis van Frankrijk. Zijn proefschrift wijdde hij aan de Franse opvattingen over leger en oorlog aan de vooravond van de Eerste Wereldoorlog. Als boek werd het met lof ontvangen. Later publiceerde hij nog menig boek over Frankrijk. Zijn in 2012 verschenen biografie van Charles de Gaulle (De man die nee zei) deed het heel goed in de boekhandel. Zijn laatste boek dat in juni van dit jaar verscheen was de essaybundel Daverende dingen dezer dagen dat ik voor Doorbraak.be besprak.
De Leidse professor citeerde graag de Zwitserse cultuurhistoricus Jacob Burckhardt die zei: "Op het gevaar af door de wereld der pedanten als onwetenschappelijk te worden beschouwd, ben ik vast besloten leesbaar te schrijven". Zelf leerde ik Henk Wesseling kennen in de jaren 1990 toen hij als columnist meewerkte aan NRC-Handelsblad. Ik stak er heel wat van op.
Een grote meneer is heengegaan.

Nieuwe leesfolder

Vanmorgen ontving ik de exemplaren van mijn nieuwe Leesfolder nr. 8 gewijd aan Bernile Nienau, die vanaf volgend jaar verspreid zal worden. Gezien het nogal delicate onderwerp heb ik de oplage doelbewust beperkt gehouden, en zal enkel verspreid worden onder vrienden en uitdrukkelijk geïnteresseerden.
Ze gold als de lieveling van Adolf Hitler en bracht ettelijke bezoeken aan de Berghof. Ook toen bleek dat ze van gedeeltelijke joodse komaf was, hield Hitler de hand boven haar hoofd en dat van haar moeder. Bernile of 'Bernielchen' overleed op 17-jarige leeftijd op 5 oktober 1943 aan de gevolgen van kinderverlamming.

Leo Frenssen: non-conformist en populist

Momenteel werk ik aan een beknopte biografie van Leo(nard) Frenssen (1880-1946) die achtereenvolgens communist, vakbondsman, trotskist, weer communist, flamingant, utopist, zelfstandig leurder, politicus en voor alles non-conformist was.
De uit Limburg afkomstige Frenssen vestigde zich al voor de Eerste Wereldoorlog in Antwerpen. Alleen in een stad als Antwerpen kon hij tijdens het interbellum gedijen en geleidelijk aan uitgroeien tot een populair personage. Vooral na zijn verrassende overwinning tijdens de gemeenteraadsverkiezingen van oktober 1938 bereikte hij met zijn Teknokratische partij het hoogtepunt van zijn populariteit. Met een fractie van zes man deed deze in alle opzichten merkwaardige Frenssen-partij haar intrede in de Antwerpse gemeenteraad. Later in april 1939 werd Frenssen ook nog tot volksvertegenwoordiger gekozen. Tijdens de bezetting hield hij zich gedeisd op de achtergrond. Maar na de bevrijding pleitte hij in de kamer onverschrokken voor mildheid jegens de talloze repressieslachtoffers (de "kleine garnalen") en steunde hij enkele families. Zoals tijdens het grootste deel van zijn leven was hij ook nu een roepende in de woestijn. Heel zijn leven was hij een pure idealist die streefde naar een geweldloze samenleving.
Op voorstel van uitgeverij DoorbraakBoeken schrijf ik thans een boek over leven en inzet van Leo Frenssen. Te verschijnen in het voorjaar van 2019.

Drukproeven

Momenteel ben ik de drukproeven van mijn Friezenboek of Friese Portretten: een Vlaming ontdekt Friesland aan het nalezen en verbeteren. Hier en daar voeg ik ook nog een extra foto bij. Normaal verschijnt het boek in de loop van augustus/september.
Daarnaast zit ik te lezen in de stijlvolle en lezenswaardige biografie van Thorbecke van de hand van Remieg Aerts.

Father Charles Coughlin

Vandaag legde ik de laatste hand aan mijn biografisch opstel over de Amerikaanse priester Charles Coughlin. Het is bestemd voor het tijdschrift Tekos.
Father Coughlin was in het interbellum zowat de meest bekende radiospreker van de Verenigde Staten van Amerika. Aanvankelijk steunde hij president Roosevelt en zijn New Deal. Later werd Coughlin een van zijn ferventste tegenstanders. Met zijn gouden stem bereikte hij een luisterpubliek van ruim veertig miljoen Amerikanen. Hij ontpopte zich als een groot voorstander van Mussolini en Franco en hun fascistische regimes. Vanaf 1939 maakten het Witte Huis, de FBI en het Amerikaanse episcopaat van alle wettelijke middelen gebruik om de radiopriester monddood te maken. In april 1942 slaagden ze in hun opzet. Voor mij was zijn levensloop een ontdekking.

Uitverkocht

Vandaag het laatste exemplaar van de Leo Vindevogel-biografie verkocht. In 2013 aanschouwde het boekwerk het daglicht.

Pyke Koch bis

Zopas het nieuwe jaarboek Joris van Severen, deel 22 in de reeks, mogen ontvangen met hierin mijn geïllustreerd (in kleur) opstel over Pyke Koch (p. 85-96). Andermaal een dossier dat afgewerkt is.

Amerikaans historicus Richard Pipes overleden

Eerder deze maand, op 17 mei, overleed op 94-jarige leeftijd, de Amerikaanse historicus Richard Pipes in Cambridge (Massachusetts). In de Vlaamse pers vonden we hierover geen gebenedijd woord.
Hij werd geboren op 11 juli 1923 in het Poolse deel van de Duitse provincie Silezië. Op 16-jarige leeftijd beleefde hij de bezetting van Warschau door Duitse militaire eenheden. Tevens het signaal voor zijn ouders, van joodse komaf, om hun heil elders te gaan zoeken. Via Italië kwam de familie in de Verenigde Staten terecht waar ze in 1943 allen tot Amerikaanse staatsburgers beëdigd werden.
Richard studeerde geschiedenis aan de Harvard universiteit waar hij later, tussen 1958 en 1996, een benoeming als professor kreeg.
Professor Pipes specialiseerde zich in de Russische geschiedenis en het communisme waarover hij zo'n twintigtal gezaghebbende boeken schreef. Hiervan werden er slechts twee in het Nederlands vertaald. Steeds betoogde hij dat het Sovjet-communisme gewoon een voortzetting was van het tsarenregime maar met andere middelen en personen. Met deze stelling kwam hij onder meer in botsing met de schrijver Alexander Solzjenitsyn, die een duidelijke breuk zag tussen beide stelsels. Ook voorspelde Pipes al in de jaren 1950 de ondergang van het Sovjet-systeem. In 1980 werd hij tot speciaal adviseur inzake de USSR van president Ronald Reagan benoemd. Pipes' gloriemoment kwam in 1991 toen de Sovjet-Unie implodeerde.

Memoires van Hans-Peter Schwarz

Zopas tekende ik in op de te verschijnen memoires van de Duitse journalist en publicist Hans-Peter Schwarz die verleden jaar overleed. De memoires Von Adenauer zu Merkel: Lebenserinnerungen eines kritischen Zeitzeugen zullen meer dan 700 blz. tellen en verschijnen eind deze maand.
Schwarz is de verdienstelijke biograaf van onder meer Ernst Jünger ("de conservatieve anarchist"), Konrad Adenauer (in twee flinke boekdelen) en van Helmut Kohl.
Zijn laatste boek verscheen enkele maanden voor zijn heengaan en draagt als titel Die neue Völkerwanderung nach Europa: über den Verlust politischer Kontrolle und moralischer Gewissenheiten. In dat boek zette Schwarz zich scherp af tegen de migratiegolven die Duitsland in 2015 overspoelden en het "Wir schaffen das"-beleid van Merkel.

Uitdagingen voor de politiek biograaf

Foto ADVN

Gistermiddag vond op de Kulak in Kortrijk een colloquium plaats gewijd aan de politieke biografie. Zo'n negentig deelnemers tekenden present. Sprekers waren Luc Boeva, Dieter Vandenbroucke, Anne-Marie Mreijen, Lode Wils, Bruno Cheyns en ikzelf. Het colloquium vond plaats ter gelegenheid van de schenking van een deel van mijn archief aan het ADVN waar een fonds op mijn naam gevestigd is.
Alles, buiten de geluidsinstallatie, verliep vlot. Achteraf was er een druk bijgewoonde receptie aangeboden door het ADVN en de Kulak.

Lutherstadt Wittenberg

Gisteravond thuisgekomen van een driedaagse uitstap naar Wittenberg (70 km ten zuiden van Berlijn), samen met mijn schoonbroer en enkele familieleden. Onderweg bezochten we de thans historische gedenkplaats (Gedenkstätte) Innerdeutsche Grenze Helmstedt/Marienborn, die gedurende ruim veertig jaar de grenscontroleplaats tussen de BRD en de DDR vormde. Hier werden jaarlijks tienduizenden grensgangers door Vopo's nauwgezet, soms tot op het blote vel, gecontroleerd. Thans kun je tijdens de openingsuren overal vrij in en uit lopen. De barakken en het interieur bleven intact bewaard en geven een realistische indruk.
In Wittenberg is het uiteraard alles Luther wat de klok slaat. Het oude centrum werd zorgvuldig
gerestaureerd. Daarnaast bezochten we ook het Bauhaus-museum in Dessau.

Uitnodiging Kulak 3 mei 2018

Uiteraard is eenieder welkom, ook als je alleen maar naar de receptie kunt komen.

De Europese dimensie van het fascisme

Decennialang waren heel wat vakhistorici en medialieden de mening toegedaan dat het fascisme een nihilistische anti-beweging was zonder werkelijke ideologie en intellectuele stamboom. Met deze opvatting was het enigszins suspect om aan het fascisme al te veel aandacht te schenken. Zelfs kwam er geen antwoord op de voorhand liggende vraag: waarom bezat dan een zogenaamde beweging zonder idealen miljoenen bezielde aanhangers?
De laatste decennia (ongeveer sinds 1990) is hier gelukkig verandering in getreden. Er ontstond een nieuwe wetenschappelijk consensus: het fascisme was een revolutionaire ideologie en beweging met een utopisch einddoel. Deze nieuwe consensus maakte een verbreding en verdieping van het fascisme-onderzoek mogelijk.
Nu heeft men ook ontdekt dat er een Europese dimensie aan het fascisme en het nationaalsocialisme vastzaten. Onder kenners was dit gegeven al geruime tijd gemeengoed. Hierover verscheen alvast een eerste studie onder de titel Fascism, Liberalism and Europeanism in the Political Thought of Bertrand de Jouvenel and Alfred Fabre-Luce van de hand van Daniel Knegt, die hierop aan de Amsterdamse universiteit doctoreerde. Een Nederlandse vertaling van zijn boek ligt niet voor.
Knegt toont overtuigend aan dat het ideaal van een verenigd Europa en de fascistische gezindheid van zijn twee hoofdfiguren onlosmakelijk met elkaar verbonden waren. Stellig is deze vaker voorkomende ideologische verbinding tussen pan-Europese en revolutionaire-fascistische (ook bijvoorbeeld bij Anton Mussert en sir Oswald Mosley) opvattingen nog onvoldoende bestudeerd werd. Oprechte wetenschappers hebben ter zake nog flink wat werk te verrichten.
(NRC-Boeken, 30 maart 2018)

Nachenius af

Vandaag heb ik besloten een punt te zetten achter mijn voorgenomen plan om een boek over Jan Coenraad Nachenius te schrijven. Het plan gaat niet door. Er is immers te weinig bruikbaar biografisch materiaal voorhanden. Na een korte pauze zal ik me op mijn Friese Portretten toeleggen.

Pyke Koch-tentoonstelling

Zelfportret met zwarte band, schilderij uit de jaren 1930

Vandaag bezocht ik met twee goede vrienden de Pyke Koch-tentoonstelling in het Centraal Museum van Utrecht. Een hoogst leerrijke tentoonstelling, veel grootser en overzichtelijker dan gedacht. Vooral interessant is de opstelling van de schilderijen van Pyke Koch (1901-1991) samen met tijdgenoten. Zo kan je als bezoeker veel makkelijker de schilderijen met elkaar vergelijken. Opvallend is dat enkele schilderijen eigendom zijn van een museum in Moskou. Koch was een perfectionist tot en met. Bij sneeuwschilderijen, zoals voetballen in de sneeuw, krijg je het koud. Een schilderij als Het wachten bezorgt je als bezoeker een zekere kilte als je het koude ijzer van de straatlantaarn van nabij bekijkt. Het glanzende leder van de mantel van een vrouwelijke figurant lijkt wel echt.
Ook wordt er aandacht besteedt aan de Verdinaso/NSB-periode van Pyke Koch. Beide onderwerpen komen aan bod in de begeleidende inleidende filmpjes. De kunstenaar werd na de oorlog enkel veroordeeld tot een jaar tentoonstellingsverbod. Wat zouden onze veroordeelde kunstenaars hiermee in hun nopjes geweest zijn.
Kortom een tentoonstelling om u tegen te zeggen. Achteraf kuierden we nog wat in de zonovergoten Utrechtse binnenstad.

"Vlaamsch-Duitsche harmonie" door Ward Hermans

Een paar dagen geleden kon ik de hand leggen op een mooi exemplaar van de Deutsch-Flämische/Vlaamsch-Duitsche harmonie van de hand van Ward Hermans. Het tweetalige bundeltje telt 56 blz. en verscheen in juli 1943 bij uitgeverij Steenlandt in Brussel. Deze uitgeverij was vroeger in Kortrijk gehuisvest. Het is een heel verzorgde uitgave met door Ward Hermans vertaalde gedichten uit het Duits en een negental eigen gedichten. De Duitse Sudetenleider en gouwleider Hans Krebs schreef in het ten geleide onder meer: "'
Duitsch-Vlaamsche Harmonie' - dat is dit kleine bundeltje Duitsche en Vlaamsche gedichten. Zij toonen ons hoe zeer beide talen eenzelfden germaanschen wortel ontspruiten, hoe harmonisch zij zijn en hoe na en diep de Vlaming voelt wat de Duitscher zegt. Mijn Vlaamsche vriend Ward Hermans, de politieke soldaat, heeft naar zijn pen gegrepen en door eigen gedichten zoowel als door vertaalde, bewezen, hoezeer zijn germaansche ziel den samenklank eener Duitsche en Vlaamsche gevoelswereld, weergeeft".
De Harmonie-bundel moet heel zeldzaam zijn want in mijn omgeving ken ik amper twee mensen die een exemplaar bezitten. De prijs was er dan ook naar. Mijn exemplaar draagt nummer dertig van de vierhonderd gedrukte exemplaren. Hoeveel zouden er daarvan nog over zijn?

De Groninger Beweging

 

Tot voor kort was de Nederlandse provincie Groningen voor me een plaats waar vooral aardgas werd gewonnen. Niet iedereen was/is er mee opgezet. Want de aardgaswinning gaat immers gepaard met grondverzakkingen die heel wat schade berokkenen aan de huizen en de omgeving. Huiseigenaars zien de waarde van hun huis zienderogen afnemen. Op de kopersmarkt wil haast niemand nog investeren in de aankoop van een huis in Groningen. De leegstand is er dan ook groot. Sinds enige tijd is er onder de naam Groninger Bodem Beweging een milieugroep actief die gekant is tegen verdere aardgasexploitatie in Groningen. Met succes want de overheid draaide de aardgaswinning     voor een flink stuk terug.

Zo kwam ik, terloops, te weten dat er in de 19de en de 20ste eeuw een Groninger Beweging actief was met als leidende figuur onder meer K. ter Laan. Deze beweging ontstond naast haar buur de Friese Beweging en stelde ook het belang en het behoud van de eigen taal voorop. De Groninger Beweging streefde naar het in standhouden van haar eigen streektaal en verwees naar het Saksisch als de eigenlijke regionale taal van Groningen. Een en ander zal ik proberen nader uit te leggen in een aparte brochure die hopelijk eind volgend jaar zal verschijnen.

Wat is fascisme?

De afgelopen twee dagen las ik met veel interesse het boek van Robin te Slaa, Wat is fascisme? Oorsprong en ideologie (uitgeverij Boom, 2017). Eindelijk eens een boek waarin op onvooringenomen wijze en in een leesbare taal het fascisme vanuit alle hoeken ontleed wordt. Klaar stelt auteur dat het fascisme geen bedrijfsongeval in de Europese geschiedenis was maar onlosmakelijk verbonden is met onze cultuur en geschiedenis. Duidelijk zet Te Slaa uiteen dat het fascisme een nieuwe revolutionaire en utopische ideologie was, die na de Eerste Wereldoorlog ontstond en in korte tijd veel succes kende. Het aanduiden van het huidige rechts-populisme en het moslimfundamentalisme als fascistisch vindt auteur vrij absurd en zinloos. Het getuigt van onwetendheid en oppervlakkigheid van de zijde van de veelal linkse journalisten en opinieschrijvers.
Robin te Slaa is samen met Edwin Klijn de auteur van een omvangrijke geschiedenis van de NSB, waarvan het tweede boekdeel dit voorjaar zou moeten verschijnen.