Heinrich von Treitschkestrasse in Berlijn verboden

Zopas heeft het linkse stadsbestuur, met steun van de christendemocraten (CDU), van Berlijn beslist dat de Heinrich von Treitschkestrasse in het stadsdistrict van Steglitz afgeschaft wordt. Opvallend hierbij is dat de CDU zich jarenlang verzette tegen de naamsverandering. Voortaan zal de straat de naam dragen van Betty Katz. Zij was een joodse lerares uit Steglitz die zich specialiseerde in het onderwijzen van blinden en doofstommen, en overleed in 1944 in een concentratiekamp.

Heinrich von Treitschke (1834-1896) behoorde in de 19de eeuw tot een van de meest beroemde en getalenteerde Duitse historici en professoren. Hij is onder meer de schrijver van het vijfdelige standaardwerk Deutsche Geschichte. Als historicus en publicist engageerde Treitschke zich ook op politiek terrein en ijverde voor een doorgedreven Duits nationalisme. De geschiedschrijving moest volgens hem ten dienste staan van een politiek idee. In zijn geval was dat de Pruisische staatsidee. Daarnaast gold hij ook als een antisemiet. Hij is vooral de auteur van die ene zin die hem nu de das heeft omgedaan: "Die Juden sinds unser Unglück". Bijna honderddertig jaar na zijn dood zorgde die uitspraak vandaag voor het letterlijk verdwijnen van Treitschke uit het Duitse straatbeeld. Overigens bevonden er zich heel wat joden in zijn vriendenkring. Zijn uitspraak gold vooral de toenemende inwijking van de zogenaamde 'Ostjuden' uit het toenmalige tsaristische Rusland, waar ze vervolgd werden. Andere antisemieten zoals Karl Marx en Friedrich Engels verdwijnen in Duitsland vooralsnog niet uit het straatbeeld.

Letterlectuur

Sinds de eerste dag van het nieuwe jaar ben ik begonnen aan de lectuur van de eerste drukproef van wat later dit jaar mijn biografie van Staf de Clercq zal worden. Het is letterlectuur dat wil zeggen niet zo maar lezen maar letterlijk letter per letter overlopen. Dat is zowat de enige controle die een zekere graad aan garantie biedt. Inmiddels werkt echtgenote Ann aan de vormgeving van de illustraties.

Deze eerste drukproef telt in totaal 1398 pagina's + 112 pagina's met illustraties. Het register moet nog volgen. Meer dan veertig pagina's tekst per dag proeflezen, doe ik niet. Anders word je er tureluurs van. Tegen midden februari moet deze eerste proef klaar zijn. Daarna volgt de zoektocht naar een drukker die dergelijk werk aan kan. Tussendoor ontwerp ik zes nieuwe bladwijzers die dienstig moeten zijn om in de nabije toekomst nieuwe projecten te ondersteunen. 's Avonds lees ik en schrijf ik nu en dan een recensie. TV-kijken beperk ik tot twee à drie uur per week. Wel is er mijn dagelijkse wandeling.