Voorstelling boek Jef François

 Vrijdagavond, 29 november vond in Zaal Trapsoet in Sint-Niklaas de voorstelling plaats van mijn boek Met Jef François aan het Oostfront. Het Ruslanddagboek van een officier van het Vlaams Legioen.

Er waren ruim 105 aanwezigen. Eenieder was tevreden en het was haast middernacht toen de laatste aanwezigen huiswaarts keerden met een boek. Hierbij vindt u enkele impressies in beeld. Met dank aan FDK en KDR.

Eerste biografie van Arnold Meijer verschenen

 Recent verscheen van de hand van André van Noort de biografie '"Storm op den staat!": Arnold Meijer, 1905-1965: een biografie van een fascistenleider (255 blz.). Arnold Meijer was de zoon van een welvarend, rooms-katholiek boerengezin. Graag wilde hij priester worden maar door een persoonlijk conflict met de praeses van het seminarie kwam hiervan niets in huis. Inmiddels was hij in de ban geraakt van het fascisme en in 1934 richtte Meijer Zwart Front op. Later herdoopt in Nationaal Front. Eind 1941 werd zijn partijtje door de Duitsers verboden.

Tijdens het interbellum had hij toenadering gezocht tot Joris van Severen en diens Verdinaso. Nu daarover lees je bitter weinig in Van Noorts biografie. Hij wilde zijn biografie in de eerste plaats wijden aan het persoonlijke leven van Arnold Meijer. Over zijn leven komen we dan ook heel wat te weten, en het boek bevat tal van anekdotes en details. Dat gaat dan voor een deel ten koste van de politieke biografie.

De Vlaamse lezer zal zeker zijn gading vinden in dit boek maar hij/zij moet er wel rekening mee houden dat de biograaf geen enkel archief in Vlaanderen raadpleegde. In zijn bibliografie ontbreken onder meer de Van Severen-biografieën van Arthur de Bruyne en Luc Pauwels. Trouwens Van Noort verwijst naar geen enkel artikel dat verscheen in de jaarboeken uitgegeven door het Studiecentrum Joris van Severen. Voor de schrijver wellicht onbekend.

Maar als eerste Arnold Meijer-biografie überhaupt bevelen we het boek van André van Noort zeker aan. Te verkrijgen via bol.com. 

Frantz van Dorpe gebundeld

 Zopas verschenen de referaten ('acta') van het colloquium gewijd aan Frantz van Dorpe in boekvorm onder de titel Frantz van Dorpe (1906-1990): ondernemer, politicus en zo veel meer. Samensteller van het verzorgd uitgegeven boek (verkrijgbaar bij het ADVN in Antwerpen)  is Frank Judo, historicus en advocaat. Het colloquium vond vorig jaar op 12 juni 2021 plaats in Sint-Niklaas. Van Dorpe militeerde in het Verdinaso, trad na de oorlog toe tot de CVP en bracht het onder meer tot burgemeester van Sint-Niklaas. Door omstandigheden werd het referaat van Dieter Vandenbroucke, die momenteel werkt aan een omstandige biografie van Joris van Severen -volgend voorjaar te verschijnen bij uitgeverij De Bezige Bij-, niet opgenomen. Zijn bijdrage zal binnenkort verschijnen in het tijdschrift Wetenschappelijke Tijdingen. 

Jan Rijckoort

 Tot mijn niet doorgevoerde boekprojecten behoort ook het levensverhaal van Jan Rijckoort (1886-1940), de gewezen communist die later de persoonlijke adjudant van Verdinaso-leider Joris van Severen werd. Beiden werden in Brugge op 10 mei 1940 opgepakt en gevankelijk weggevoerd naar Frankrijk, waar ze tien dagen later samen met andere gevangenen in Abbeville door hysterisch geworden Franse soldateska laffelijk vermoord werden. 

Reden voor dit niet doorgezette project is een tekort aan bronnenmateriaal, en de factor tijd. Hopelijk maakt ooit iemand anders hier werk van. 

Verdinaso-Nederland

 Tijdens de afgelopen veertien dagen heb ik me bezig gehouden met het schrijven van een artikel over het wel en wee van Verdinaso-Nederland. Vanaf 1938 leidde de kleine organisatie door omstandigheden buiten haar wil een zelfstandig bestaan. Tot dan was de Nederlandse afdeling van het Verdinaso nauw verbonden met de hoofdorganisatie in België. Gebiedsleider van Verdinaso-Nederland was Ernst Voorhoeve die een nauwe persoonlijke vriendschapsband met Joris van Severen onderhield. Aan de basis van dit artikel ligt een kleine collectie van het weekblad Dinaso Orde: weekblad van het Verdinaso-Nederland dat ik recent antiquarisch kon verwerven. Blijkbaar betreft het een zeldzaam iets. Het artikel zal volgend jaar dankzij de goede zorgen van Maurits Cailliau verschijnen in het Joris van Severen-jaarboek.

Bij de lectuur van de biografie van priester Wouter Lutkie

 De afgelopen dagen las ik de stevige en rijk informatieve biografie van Wouter Lutkie (1887-1968) geschreven door Willem Huberts (uitgeverij Boom).

Priester Lutkie was een eenzaat en vurig pleitbezorger van het corporatisme en het fascisme. Hij is zo'n figuur die in vrijwel elke geschiedenis van het Nederlandse fascisme en nationaalsocialisme opduikt. In het interbellum werd hij zeven maal door Mussolini in privé-audiëntie ontvangen. Een record. Als priester slaagde hij erin om zich na verloop van tijd helemaal te onttrekken aan parochiewerk. Liever hield hij zich bezig met de nieuwe taal Esperanto, het zionisme en sociaal engagement. Maar bovenal kwam hier het fascisme te staan. Hij bouwde in heel Europa een eigen netwerk uit. Daarnaast ontpopte hij zich ook als publicist. Hij stichtte en leidde ook zijn eigen tijdschrift Aristo, dat het decennialang volhield, ook in de moeilijke naoorlogse jaren. Wouter Lutkie bleef voor zijn eigen overtuiging staan. Tijdens de bezetting hielp hij heel wat mensen in nood en deed hiervoor beroep op zijn netwerk. Hierdoor bleef hij grotendeels gespaard van vervolging. Zijn katholieke overheid maakte hem het leven echter meer dan eens zuur.

Tussen zijn vele contacten bevond zich ook Joris van Severen, die Lutkie tussen augustus en december 1935 'frequent' ontmoette. Auteur Huberts omschrijft de Dinaso-leider als volgt: "Een Belgisch fascistisch politicus die na de Eerste Wereldoorlog in de politiek ging als kandidaat voor de Frontpartij. Hij richtte in 1931 het Verdinaso op, een in al zijn verschijningsvormen fascistische vereniging met een militie, uniformen, marsen, landdagen [waarvan Lutkie er een paar bijwoonde], een antidemocratisch, corporatistisch programma en een fel antisemitisme. (...)" (p. 237),
en "Hoewel de samenwerking niet lang duurde, bleef Lutkie geïnteresseerd in Joris van Severen en zijn Verdinaso" (p. 238).

Abbeville 1940 - 2020

In het laatste nummer van het Duitse conservatieve weekblad Junge Freiheit (nummer van 15 mei 2020) staat er een artikel over het lot van de groep van Joris van Severen en gezellen, die naar Abbeville gedeporteerd werden. Op 20 mei 1940, thans tachtig jaar geleden, werden 21 mensen van deze groep op 'grauenhafter' wijze vermoord, onder wie ook Joris van Severen en zijn vertrouwensman Jan Ryckoort.
Het artikel van de hand van Hans-Jürgen Wünschel bevat een neutrale beschrijving van de lijdensweg van deze groep Europeanen (21 Belgen, 18 joden, 14 Duitsers, 6 Nederlanders, 3 Luxemburgers, 9 Italianen, 1 Fransman, 2 Zwitsers, 1 Spanjaard, 1 Deen, 1 Oostenrijker, 1 Tsjech en ook 1 Canadees), en de vervolging van hun moordenaars.
Het waren eenheden van de 57ste Duitse infanteriedivisie onder Generalleutnant Oskar Blümm die de slachtoffers aan de kiosk van Abbeville vonden.

Pyke Koch bis

Zopas het nieuwe jaarboek Joris van Severen, deel 22 in de reeks, mogen ontvangen met hierin mijn geïllustreerd (in kleur) opstel over Pyke Koch (p. 85-96). Andermaal een dossier dat afgewerkt is.

Pyke Koch-tentoonstelling

Zelfportret met zwarte band, schilderij uit de jaren 1930

Vandaag bezocht ik met twee goede vrienden de Pyke Koch-tentoonstelling in het Centraal Museum van Utrecht. Een hoogst leerrijke tentoonstelling, veel grootser en overzichtelijker dan gedacht. Vooral interessant is de opstelling van de schilderijen van Pyke Koch (1901-1991) samen met tijdgenoten. Zo kan je als bezoeker veel makkelijker de schilderijen met elkaar vergelijken. Opvallend is dat enkele schilderijen eigendom zijn van een museum in Moskou. Koch was een perfectionist tot en met. Bij sneeuwschilderijen, zoals voetballen in de sneeuw, krijg je het koud. Een schilderij als Het wachten bezorgt je als bezoeker een zekere kilte als je het koude ijzer van de straatlantaarn van nabij bekijkt. Het glanzende leder van de mantel van een vrouwelijke figurant lijkt wel echt.
Ook wordt er aandacht besteedt aan de Verdinaso/NSB-periode van Pyke Koch. Beide onderwerpen komen aan bod in de begeleidende inleidende filmpjes. De kunstenaar werd na de oorlog enkel veroordeeld tot een jaar tentoonstellingsverbod. Wat zouden onze veroordeelde kunstenaars hiermee in hun nopjes geweest zijn.
Kortom een tentoonstelling om u tegen te zeggen. Achteraf kuierden we nog wat in de zonovergoten Utrechtse binnenstad.

Eric Defoort is niet meer

Dit weekeinde overleed historicus-bibliothecaris (later politicus) Eric Defoort. Ik bewaar heel wat persoonlijke herinneringen aan hem. Ik leerde hem kennen als student geschiedenis (1977/1978) aan de Kulak in Kortrijk toen hij er bibliothecaris was. Met hem, een onverbeterlijk kettingroker, voerde ik enkele gesprekken. Hij was op dat ogenblik bezeten door Joris van Severen over wie hij later een biografisch essay wenste te schrijven. Het is er nooit van gekomen. Van Severen had hij via Charles Maurras, over wie zijn schitterend doctoraal proefschrift handelde, leren kennen. Zijn proefschrift over de leider van de Action Française was in 1978 in boekvorm verschenen. Tevens zijn meest omvangrijke boek. Later vatte hij geen boekprojecten van langere adem meer aan. Om de twee à drie jaar diende Eric, ongedurig als hij was, een ander project om handen te hebben. Daarvoor zette hij zich dan ook ten volle in. Kenmerkend was zijn nogal barokke taalgebruik.
Nadien leerde ik hem in 1980/1981 toen hij 'huisbewaarder' van Huize Robrecht van Kassel in Komen was, beter kennen. Eric zat op dat ogenblik volop in de scheidingsprocedure van zijn eerste huwelijk en had een voorlopig onderkomen nodig. Nadien vonden J.-P. Dewijngaert en ik in zijn kamers twee volle kartons met archivalia over abbé Jean-Marie Gantois terug. Hij had toen het plan om een omvangrijke biografie over de Frans-Vlaamse voorman te schrijven. Buiten enkele artikels in het jaarboek De Franse Nederlanden en een paar Kulak-papers is ook dat opzet op sterk water geplaatst geworden. De kartons bezorgden we terug aan de Kulak. Inmiddels is het nog steeds wachten op een historische Gantois-biografie.
Later ontmoette ik nog talloze malen Eric Defoort op boekvoorstellingen, colloquia, lezingen, op de trein... Telkens voerden we een kort gesprek. Later toen hij in de politiek stapte, verslapten de contacten.
Hij was wat je noemt een francofiele flamingant die zonder meer hele passages van bepaalde Franse auteurs (zoals Pierre Drieu la Rochelle) uit het hooft kon citeren. Zonder meer een bijzondere persoonlijkheid.

Joris van Severen in The Times Literary Supplement

Zopas rondde ik mijn artikel voor het Joris van Severen-jaarboek 2017 af. Mijn bijdrage handelt over de ophefmakende recensie die op 10 november 1966 in het gezaghebbende boekenblad The Times Literary Supplement verscheen. In Vlaams-nationale en Verdinaso-kringen werd toen met een beschuldigende vinger naar Mark Grammens, hoofdredacteur van De Nieuwe, gewezen. Wist men toen dat de eigenlijke schrijver van het lange stuk Oxford-professor en francofiel Richard Cobb was. Pas na diens overlijden
kwam de waarheid aan het licht. Over dat alles en nog veel meer handelt mijn artikel.
Inmiddels bezorgde mijn Kortrijkse drukker me de nieuwe Leesfolder, nr. 6 in de reeks, handelend over Ottomar Anton. Alsook mijn nieuwe Altringer-brochure (nr. 7) over de Gentse filosoof en professor Herman de Vleeschauwer. Beide publicaties worden begin volgend jaar verspreid.

Luc Beyer de Ryke op bezoek

Vanmiddag kwam de voormalige RTBf-omroeper en gewezen Europees parlementslid voor de MR, Luc Beyer de Ryke, vergezeld van zijn echtgenote Françoise, op bezoek. In Vlaanderen staat hij bekend als een Gentse 'franskiljon' maar met veel interesse voor de Vlaamse Beweging.

Gedurende ruim twee en een half uur spraken we in het Nederlands vooral over Joris van Severen en zijn Verdinaso. Luc Beyer is bijzonder gefascineerd door deze unieke figuur binnen de toch wel rijke personengalerij van de Vlaamse Beweging. Daarnaast kwamen ook Cyriel Verschaeve, Staf de Clercq, Lode Claes en Bart de Wever aan bod. Het gesprek verliep in een ontspannen sfeer. Luc Beyer sprak ook over zijn inzet voor de Koerden en de Palestijnen (samen met zijn vrouw).
Mijn bezoeker werkt aan een nieuw boek, waarin hij veel aandacht aan de evolutie van het Vlaams-nationale denken wenst te besteden.

Fotobiografie in Wakken voorgesteld

 
Gisteren vond in het CC "De Baliekouter" in Wakken de voorstelling plaats van de fotobiografie die Maurits Cailliau en ik aan Joris van Severen wijdden. Alles vond in een opperbeste stemming plaats. Zo'n negentigtal personen woonden de boekvoorstelling in het zonnige en landelijk gelegen cultuurcentrum bij. Burgemeester Koenraad Degroote kreeg na mijn inleiding het eerste exemplaar aangeboden.
In de voormiddag vond het zesde Joris van Severen-colloquium plaats. In zijn inleiding had burgemeester Degroote kipkap gemaakt met de hetze, die tegen het gebeuren in zijn gemeente door bepaalde media gevoerd werd. Cameraploegen van de lokale zender WTV, RTL en Rtbf waren ter plaatse. RTL bestond het om in zijn commentaar te beweren dat Léon Degrelle in 1940 de secretaris van Joris van Severen was... Een echte dijenkletser.

Drukproef Fotobiografie Joris van Severen

Zojuist zette ik een punt achter de correctie van de tweede drukproef van de Fotobiografie Joris van Severen, dat ik samen met Maurits Cailliau zal uitbrengen. Het stevig gebonden boek zal in totaal 678 illustraties bevatten, waarvan er heel wat sinds 1941 niet meer gepubliceerd werden. Al schrijf ik het zelf het boek zal weelderig en luxueus uitgegeven worden. Het boek wordt op zaterdagmiddag, 25 oktober as. in Wakken onder de doopvont gehouden. In de voormiddag vind er een colloquium plaats, waarop Tom Cobbein en Luc Pauwels het woord zullen voeren.  Intekenen kan nog steeds bij maurits.cailliau@skynet.be

Werken

 Vanmiddag legde ik de laatste hand aan het 'kladboek' van de Fotobiografie Joris van Severen in wording. Begin volgende week zal ik alles nog eens overlopen. Het boek telt 248 blz. en zal einde oktober in Wakken voorgesteld worden. Begin mei gaat het hele pakket naar de drukker. Naast het herdenkingsprentje ziet u een foto van Jef François, commandant van de DMO op de landdag van Male in 1935.
Inmiddels verscheen in het laatste nummer (nr. 153) van het tijdschrift Tekos mijn opstel over Thomas Mann en de zijnen (p. 32-43). In deel 28 van de boekenreeks De Grote Oorlog: kroniek 1914-1918 werd mijn artikel, handelend over de korte periode dat mijn oude stad Ieper in oktober 1914 door de Duitsers bezet was (p. 15-24), opgenomen.
De komende weken zullen in het teken staan van onze toekomstige verhuis naar een woning met een aparte vleugel voor mezelf. De woning biedt ook meer mogelijkheden voor de mobiliteit van mijn echtgenote.

Bart de Wever in Ieper

 Gisteravond kwam Bart de Wever naar het stadsarchief van Ieper om er het boek van zijn partijgenoot Eric Defoort in te leiden. Het boek handelt over de eerste maanden van de Eerste Wereldoorlog en bevat een stukje familiegeschiedenis van Defoort. Het kreeg de nogal omslachtige titel: Laat mij droef en treurig wezen: familienotities over de zinloosheid van de Groote Oorlog en werd door uitgeverij Van Halewyck de wereld ingezonden.
Er was heel wat volk aanwezig. Naast veel familieleden waren er toch tal van aanwezigen die speciaal naar Bart de Wever kwamen luisteren. Nu die deed dat op zijn eigen eigengereide wijze en kreeg herhaaldelijk de lachers aan zijn kant. Zoals, toen hij het podium opkwam, zijn verwijzing naar zijn recente panda-optreden. Na het einde van de voorstelling verliet hij spoorslags de zaal.
Zelf woonde ik als oud-Ieperling de voorstelling bij. Met Eric Defoort voerde ik vroeger herhaaldelijk lange gesprekken. Ooit droomde hij ervan om een boek over Joris van Severen te schrijven. Of het er ooit nog van komt?

Fotobiografie Joris van Severen: eerste fase

Vrijdagochtend ll. kwam vriend Maurits Cailliau de 248 mapjes ophalen met daarin meer dan 600 illustraties en beschrijvingen van Joris van Severen en zijn beweging. Iedere pagina van het boek kreeg een mapje. Het is nu de bedoeling dat hij alles nakijkt en eventueel zorgt voor aanvullingen en verbeteringen. Begin maart zal hij me alles terugbezorgen. Daarna kan ik verder aan de slag en het kladboek samenstellen. Samen zullen we zo de eerste fotobiografie binnen de Vlaamse historiografie op de boekenmarkt brengen. Inmiddels is de intekencampagne van start gegaan.

Joris van Severen: fotobiografie

Momenteel zijn Maurits Cailliau en ik druk doende met de samenstelling van een fotobiografie over woelwater Joris van Severen, uitgever, parlementslid en stichter van het Verdinaso. Op 20 mei 1940 werd hij samen met anderen in Abbeville door dronken Franse soldateska laffelijk en zonder vorm van proces vermoord.
Het ruim en luxueus uitgegeven fotoboek, in vierkleurendruk, zal een overzicht bieden van zijn leven en vooral ingaan op het Verdinaso. Het boek zal een paar honderd nooit eerder gepubliceerde illustraties bevatten.
Eind september zal het boek, met steun van het gemeentebestuur, in Wakken voorgesteld worden. De voorstelling zal gepaard gaan met een kleine tentoonstelling en uiteraard ook met een feestelijke receptie.

Tobie Goedewagen en Vlaanderen en Dietsland

Dezer dagen las ik de biografie van Tobie Goedewaagen (1895-1980) geschreven door Benien van Berkel. Een leerrijk en ook voor de geschiedenis van de Vlaamse Beweging interessant boek. We leren er uit dat de gebiografeerde dankzij de journalisten P.H. Ritter jr, Pieter Jan van Megchelen, Willem Goedhuys. en Hendrik Krekel in contact kwam met mensen uit de Vlaamse en de Groot-Nederlandse beweging. "Het begrip 'nationaal' werd voor Goedewaagen identiek aan Groot-Nederlands en Diets". Hij las het tijdschrift Dietbrand van Wies Moens en kwam in contact met het Verdinaso. In 1937 maakte hij kennis met Ernst Voorhoeve toen propagandaleider van het Verdinaso in Nederland.
Joris van Severen maakte op Goedewagen een "buitengewoon intelligente, integere en wilskrachtige indruk, maar in diens Bourgondische staatsopvatting zag hij niets: te franskiljons en te anti-Duits. Goedewaagen werd geen lid van het Verdinaso maar wel van de Dietse Bond, waar hij ook de leider van de NSB Anton Mussert, de Utrechtse privaatdocent Robert van Genechten en de Utrechtse hoogleraar Carl Gerretson trof. Goedewaagen voelde zich naar eigen zeggen een echte 'Dietscher'.
Begin 1935 hield hij voor studenten van de rijksuniversiteit van Gent een lezing met Groot-Nederlandse thematiek" (p. 89-90).
Van een ontmoeting en persoonlijke kennismaking met Joris van Severen of Staf de Clercq is in de biografie nergens sprake.
De maand augustus vloog zowat voorbij. Veel tijd om mijn blog te verzorgen had ik niet. Het overlijden van mijn schoonvader Herman Augustyn (1929-2013) en het nalezen van de drukproeven van de biografie van Leo Vindevogel waren hiervoor de reden. De drukproeven zijn inmiddels allen verbeterd en goed voor druk bevonden. Vanaf volgende week beginnen de persen te rollen.

Fotobiografie Joris van Severen

Zaterdagmiddag, 23 februari, hadden we met een beperkte groep vergadering in de abdij van Zevenkerken. Aanwezig waren onder meer drukker Robert Timperman, de gebroeders Luc en Paul Seynaeve van de Stichting Joris van Severen, Maurits Cailliau van het Studiecentrum Joris van Severen en mezelf. Op deze vergadering besloten we definitief werk te maken van een stijlvolle uitgegeven fotobiografie van de flamingant en stichter van het Verdinaso. Het wordt de eerste maal dat een heuse fotobiogafie de historiografie van de Vlaamse Beweging zal verrijken.
Het is de bedoeling dat het boekwerk in oktober 2014 zal verschijnen en feestelijk zal worden voorgesteld in Wakken, waar Van Severens wieg stond. Het boek wordt samengesteld door Maurits van Cailliau en Pieter Jan Verstraete. Het boek zal zo'n vijfhonderd illustraties tellen.